Nỗ lực né tránh luật di trú liên bang của các thành phố “sanctuary” (thành phố trú ẩn an toàn) có lẽ sắp đến hồi kết, nhờ một chương trình sáng tạo mang tên “Operation Guardian Angel” (Chiến dịch Thiên Thần Hộ Mệnh).
Chương trình này được khởi xướng bởi ông Bill Essayli, Công tố viên Liên bang mới nhậm chức tại Khu vực Trung tâm California. Đây là cách tiếp cận thực tế nhằm buộc các thành phố “phá luật” phải hợp tác – thay vì cản trở – các cơ quan di trú liên bang. Chương trình này được kỳ vọng sẽ giúp loại bỏ những người di dân bất hợp pháp có tiền án đang bị giam giữ tại các nhà tù địa phương.
California đã là một tiểu bang sanctuary từ năm 2018, nhưng các chính sách này đã bắt đầu ở cấp địa phương tại Los Angeles từ năm 1979 và San Francisco từ năm 1985. Các chính sách này đã hạn chế hoặc cấm hoàn toàn việc cảnh sát địa phương hợp tác hay cung cấp thông tin về tình trạng di trú của cá nhân cho giới chức liên bang.
Việc California, đặc biệt là các thành phố lớn, trở thành “thỏi nam châm” thu hút di dân bất hợp pháp không phải là điều ngạc nhiên. Đáng buồn là, việc một số người trong số này lại phạm tội, bao gồm cưỡng hiếp và giết người, cũng không còn gây sốc.
Bài báo nhấn mạnh, thay vì giao những tội phạm này cho liên bang để trục xuất, nhiều nhà làm luật và chính trị gia địa phương lại chọn cách thả họ về cộng đồng, gây nguy hiểm cho người dân.
Hậu quả được minh chứng qua các vụ án đau lòng như Kate Steinle, bị sát hại tại San Francisco bởi một tội phạm tái phạm đã bị trục xuất 5 lần nhưng được chính quyền địa phương thả; hay Laken Riley, sinh viên điều dưỡng 22 tuổi bị sát hại dã man ở Georgia bởi Jose Antonio Ibarra, một người Venezuela di dân bất hợp pháp được thả khỏi nhà tù ở New York (thành phố sanctuary) chỉ vài tháng trước đó mà ICE không được thông báo.
Theo Fox News, luật liên bang 8 U.S.C. §1373 rõ ràng cấm các chính quyền địa phương ngăn cản cơ quan thực thi pháp luật chia sẻ thông tin về tình trạng di trú. Nếu các chính sách sanctuary này không tồn tại, có lẽ Kate và Laken đã còn sống.
Tuy nhiên, chương trình “Operation Guardian Angel” của Công tố viên Essayli đã tìm ra cách “lách luật” đối với sự cản trở của các thành phố sanctuary. Thay vì dựa vào lệnh tạm giữ hành chính (administrative detainer) mà các thành phố này thường bỏ qua, chương trình sử dụng lệnh bắt giữ hình sự liên bang (judicial warrant).
Khi một di dân bất hợp pháp từng bị trục xuất bị cảnh sát địa phương bắt, lực lượng đặc nhiệm liên bang (gồm ICE, FBI và các cơ quan khác) sẽ nhanh chóng kiểm tra hồ sơ và xin lệnh bắt giữ hình sự liên bang dựa trên tội danh tái nhập cảnh bất hợp pháp (felony re-entry). Khi có lệnh của thẩm phán liên bang, chính quyền địa phương không còn cách nào khác ngoài việc phải giao nghi phạm cho ICE.
Chương trình “Operation Guardian Angel” bắt đầu từ ngày 10 tháng 5 và chỉ trong 5 ngày đã thực hiện 13 vụ bắt giữ. Lực lượng đặc nhiệm hy vọng sẽ bắt giữ 40-50 người mỗi tuần. Mô hình này được cho là đơn giản, hiệu quả và nên được nhân rộng tại tất cả 93 văn phòng Công tố viên Liên bang trên khắp nước Mỹ để khôi phục luật pháp và an ninh cộng đồng.
