Vụ việc của nữ điệp viên Trung Quốc bị nghi ngờ tên Fang Fang tiếp cận thân cận với Dân biểu Đảng Dân chủ Eric Swalwell vào năm 2015 là một lời nhắc nhở nghiêm túc về nguy cơ gián điệp ngoại quốc.
Theo thông tin được báo cáo, điệp viên này đã trở thành người gây quỹ cho chiến dịch tái tranh cử của ông Swalwell, tình nguyện tham gia nhiều chiến dịch của Đảng Dân chủ và thậm chí còn giúp sắp xếp thực tập sinh vào văn phòng của dân biểu. Điều đáng nói là tất cả bắt đầu từ một thị thực sinh viên tại một trường đại học ở California.
Vụ Fang Fang là một ví dụ điển hình cho mô hình đáng lo ngại: gián điệp cộng sản Trung Quốc lợi dụng thị thực sinh viên để xâm nhập và tiếp cận các nhà hoạch định chính sách Mỹ thông qua các trường đại học và cao đẳng.
Tin từ Fox News cho biết, Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump đã có hành động mạnh mẽ và dứt khoát để giải quyết vấn đề này. Ngoại trưởng Marco Rubio đã thông báo rằng Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ sẽ phối hợp với Bộ An ninh Nội địa để cương quyết thu hồi thị thực của các sinh viên có liên hệ với Đảng Cộng sản Trung Quốc (CCP) hoặc đang học các lĩnh vực nhạy cảm. Ngoài ra, tiêu chí cấp thị thực cũng sẽ được xem xét lại để tăng cường kiểm tra tất cả các hồ sơ xin thị thực trong tương lai từ Trung Quốc và Hong Kong.
Chính sách thị thực mới này đã được chờ đợi từ lâu. Giám đốc FBI Chris Wray từng cảnh báo vào tháng 7 năm 2020 rằng CCP đang trong một cuộc chiến kéo dài nhiều thế hệ để vượt qua Mỹ về kinh tế và công nghệ.
Vụ Swalwell không phải là cá biệt. Một quan chức tình báo cấp cao Mỹ từng nhận định Fang Fang chỉ là một trong số rất nhiều điệp viên. Vào thời điểm đó, FBI có khoảng 2.500 trường hợp phản gián đang hoạt động liên quan đến Trung Quốc.
Hoạt động gián điệp của Trung Quốc thường bắt đầu tại các khu học xá đại học, nơi các mối quan hệ được hình thành với những lãnh đạo chính trị tương lai. Con đường của Fang Fang là một ví dụ sách giáo khoa: nhập học California State University, East Bay, sau đó tích cực tham gia các tổ chức chính trị sinh viên, thậm chí lãnh đạo các chi hội sinh viên và học giả Trung Quốc (CSSA). Theo FBI, chính thông qua các tổ chức này mà điệp viên Trung Quốc lần đầu tiên tiếp xúc với ông Swalwell và các chính trị gia Dân chủ khác.
Các chi hội CSSA thường cố gắng che giấu hoặc làm mờ nhạt mối liên hệ của họ với chính phủ Trung Quốc, đặc biệt là trong các phiên bản tiếng Anh của trang web – nơi mà các quản lý trường đại học thường xem xét.
Ngoài các hiệp hội sinh viên, Trung Quốc còn thành lập các chương trình giáo dục liên doanh và các viện nghiên cứu tại Mỹ. Trong nhiều năm, Trung Quốc đã xây dựng mạng lưới rộng khắp các Viện Khổng Tử (Confucius Institutes) tại các trường đại học và cao đẳng ở Hoa Kỳ. Mặc dù được quảng bá là chương trình học ngôn ngữ và văn hóa, các Viện Khổng Tử này hoạt động như một kênh ảnh hưởng của chính phủ Trung Quốc tại Mỹ. Nhân viên các viện này bị buộc phải cam kết trung thành để bảo vệ lợi ích quốc gia Trung Quốc. Sau khi Quốc hội hạn chế tài trợ liên bang cho các trường có viện này, hầu hết các viện đã đóng cửa, nhưng hoạt động gián điệp vẫn tiếp diễn.
Đầu tháng này, một báo cáo gây sốc từ Đại học Stanford đã phơi bày một chiến dịch tình báo tinh vi của CCP nhắm vào sinh viên Stanford, đặc biệt là những người trong các lĩnh vực nhạy cảm như AI và robot.
Các trường đại học và cao đẳng Mỹ không chỉ là “mục tiêu mềm” cho hoạt động gián điệp của Trung Quốc. Trong nhiều trường hợp, chúng còn là những tổ chức đã bị xâm nhập.
Tính đến tháng 2 năm 2025, các trường đại học và cao đẳng Mỹ đã báo cáo hơn 4 tỷ USD nhận tài trợ từ Trung Quốc. Đó chỉ là số tiền đã được công bố. Trong thập kỷ qua, ước tính có tới 60 tỷ USD quỹ ngoại quốc đã được chuyển vào các trường đại học và cao đẳng Mỹ.
Vào năm 2023, tôi (tác giả bài viết, cựu Dân biểu Michelle Steel) đã phục vụ trong Ủy ban Đặc biệt về Đảng Cộng sản Trung Quốc, ủy ban này đã cảnh báo về việc CCP tiếp cận nghiên cứu tại UC Berkeley thông qua Viện Tsinghua-Berkeley Shenzhen. Lo ngại rằng chính phủ Trung Quốc có thể tiếp cận nghiên cứu nhạy cảm về kinh tế, công nghệ và quân sự đã bị bỏ qua.
May mắn thay, theo Fox News, chính quyền Tổng Thống Hoa Kỳ Trump đã khởi động một cuộc điều tra vào UC Berkeley vào mùa xuân này vì không báo cáo khoản tiền 220 triệu USD từ chính phủ Trung Quốc liên quan đến sự hợp tác của Berkeley với Đại học Tsinghua được Bắc Kinh hậu thuẫn.
Sau bốn năm dường như thiếu quan tâm hoặc năng lực dưới thời chính quyền trước, Tổng Thống Hoa Kỳ Trump đã nhanh chóng chỉ đạo chính quyền của mình thực hiện hành động quyết đoán và cần thiết để cuối cùng chặn đứng mối đe dọa gián điệp ngày càng lan rộng của Trung Quốc tại các khu học xá đại học Mỹ.
Chính sách thị thực mới của Tổng Thống Hoa Kỳ Trump là một bước đi quan trọng nhằm bảo vệ an ninh quốc gia của Mỹ.
