Ngành sản xuất pin tại Hoa Kỳ đã có bước phát triển mạnh mẽ trong những năm gần đây, nhờ vào các chính sách ưu đãi hào phóng từ Quốc hội và chính quyền Tổng Thống Joe Biden. Tuy nhiên, sự bùng nổ này dường như đang chững lại.
Nguyên nhân chính được chỉ ra là các chính sách từ chính quyền Tổng Thống Donald Trump và các nhà lập pháp Đảng Cộng hòa nhằm hạn chế sự tiếp cận của Trung Quốc vào thị trường Mỹ. Từ South Carolina đến tiểu bang Washington, nhiều công ty đang giảm tốc độ xây dựng hoặc xem xét lại các khoản đầu tư lớn vào nhà máy sản xuất pin sạc và các nguyên liệu cần thiết.
Rào cản thương mại cao hơn giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc đang làm rạn nứt mối quan hệ giữa các nhà cung cấp và khách hàng ở hai nước. Đồng thời, phe Cộng hòa tìm cách ngăn chặn các nhà sản xuất pin có quan hệ với Trung Quốc, hoặc dựa vào công nghệ, nguyên liệu của Trung Quốc, được hưởng các khoản tín dụng thuế liên bang. Ngành công nghiệp này cũng đang đối mặt với thị trường xe điện (EV) suy yếu, một lĩnh vực mà Tổng Thống Donald Trump và Đảng Cộng hòa đã nhắm tới.
Các hạn chế liên quan đến Trung Quốc – được đưa vào dự luật chính sách nội địa của Tổng Thống Trump do Hạ viện thông qua – sẽ rất khó khăn cho nhiều công ty. Trung Quốc là nhà sản xuất pin hàng đầu thế giới và sản xuất gần như toàn bộ một số thành phần nhất định.
Dự luật chính sách của Tổng Thống Trump làm nổi bật một nghịch lý: Hoa Kỳ muốn tạo ra ngành công nghiệp pin ‘cây nhà lá vườn’ và giảm đáng kể sự phụ thuộc vào Trung Quốc. Tuy nhiên, Trung Quốc đã quá thống trị trong lĩnh vực này, đến mức Hoa Kỳ sẽ rất khó trở thành một ‘tay chơi’ đáng kể mà không hợp tác với các công ty Trung Quốc.
Theo các chuyên gia, để nuôi dưỡng ngành công nghiệp trong nước, Hoa Kỳ cần dựa vào các thành phần và bí quyết kỹ thuật nước ngoài khi xây dựng chuỗi cung ứng và chuyên môn của mình, tương tự cách Trung Quốc đã làm với ngành công nghiệp ô tô.
Một trong những nhà máy đang gặp rủi ro là nhà máy sản xuất pin trị giá 3 tỷ USD mà Ford Motor đang xây dựng tại Marshall, Michigan. Ford đang cấp phép công nghệ từ gã khổng lồ pin Trung Quốc Contemporary Amperex Technology, điều này sẽ khiến họ không đủ điều kiện nhận trợ cấp liên bang theo dự luật của Hạ viện. Chủ tịch điều hành của Ford, William Clay Ford Jr., cho biết việc mất tín dụng thuế sẽ ‘đe dọa những gì chúng tôi đang làm ở Marshall’. Ông nói thêm: ‘Chúng tôi đã đầu tư nhất định dựa trên một chính sách đã có. Không công bằng khi thay đổi chính sách sau khi tất cả các khoản chi đã được thực hiện’.
Một số công ty đã bắt đầu rút lui. Trong tháng này, nhà sản xuất pin AESC đã tạm dừng xây dựng nhà máy pin xe điện trị giá 1,6 tỷ USD tại South Carolina, viện dẫn ‘sự bất ổn về chính sách và thị trường’. Pin sản xuất tại đây, dùng cho xe điện của BMW, cũng sẽ không đủ điều kiện nhận trợ cấp liên bang, ít nhất là một phần vì một công ty Trung Quốc sở hữu phần lớn AESC. Theo UBS, các khoản tín dụng thuế này ước tính khoảng 3.375 USD cho mỗi viên pin xe điện trung bình.
Tại tiểu bang Washington, công ty khởi nghiệp Group14 Technologies cũng đã chậm lại việc xây dựng nhà máy vật liệu pin ở Moses Lake sau khi các khách hàng tại Trung Quốc từ chối trả mức thuế cao hơn. Thay vào đó, công ty đang tập trung đẩy mạnh sản xuất ở Hàn Quốc, theo lời CEO Rick Luebbe.
Ông Luebbe cho biết: ‘Điều khiến khách hàng của chúng tôi, đặc biệt ở Trung Quốc, chú ý là cuộc chiến thuế quan qua lại rất gay gắt, nơi thuế tăng lên hơn 100%. Đến lúc đó, mọi người đều nói ‘À, có lẽ chúng tôi sẽ tạm dừng”.
Tổng Thống Trump và các cố vấn đã nói rằng họ muốn các công ty sản xuất nhiều hơn tại Hoa Kỳ. Họ cũng muốn khai thác khoáng sản quan trọng nhiều hơn tại Mỹ, nhiều loại trong số đó là nền tảng để làm pin. Tuy nhiên, họ lại chỉ trích xe điện, năng lượng gió và mặt trời – những yếu tố thúc đẩy nhu cầu về pin.
Ben Dietderich, phát ngôn viên Bộ Năng lượng, cho biết chính quyền đang đầu tư vào các dự án mang lại lợi nhuận cho người Mỹ nhưng không trực tiếp đề cập đến pin. Ông nói chính quyền đang ‘làm việc để phát triển chuỗi cung ứng an toàn hơn cho cơ sở hạ tầng năng lượng quan trọng’. Phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc, Kush Desai, cho biết chính quyền sẽ ‘củng cố nguồn cung khoáng sản quan trọng của Mỹ’ bằng cách điều tra nhập khẩu các vật liệu này dựa trên lý do an ninh quốc gia, khai thác ngoài khơi và bãi bỏ các quy định.
Các nhà sản xuất pin trong nước còn gặp các vấn đề khác ngoài thái độ của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc. Quan trọng nhất là xe điện chưa phổ biến tại Hoa Kỳ như nhiều công ty đã kỳ vọng. Kết quả là nhiều công ty đã trì hoãn, hủy bỏ hoặc thu nhỏ các dự án, ngay cả trước khi Tổng Thống Trump tăng thuế và các nhà lập pháp Cộng hòa tìm cách loại bỏ tín dụng thuế. Theo Rhodium Group, một công ty nghiên cứu theo dõi các khoản đầu tư, các công ty đã hủy hơn 6 tỷ USD kế hoạch xây dựng nhà máy pin tại Hoa Kỳ trong quý đầu tiên.
Dự luật chính sách của Đảng Cộng hòa sẽ làm suy yếu thêm nhu cầu xe điện – và do đó, cả nhu cầu về pin – bằng cách hủy bỏ khoản tín dụng thuế 7.500 USD dành cho nhiều người mua hoặc thuê xe. Theo phân tích của Dự án REPEAT do Đại học Princeton dẫn đầu, nếu khoản tín dụng thuế này biến mất, tất cả các nhà máy pin theo kế hoạch ở Mỹ sẽ trở nên không cần thiết và hơn hai phần ba công suất hiện có có thể phải đóng cửa.
Jennifer Granholm, Bộ trưởng Năng lượng dưới thời Tổng Thống Joe Biden, cho rằng việc loại bỏ các ưu đãi năng lượng sạch sẽ gây mất việc làm và làm suy yếu an ninh năng lượng của Hoa Kỳ bằng cách khiến đất nước phụ thuộc nhiều hơn vào Trung Quốc. Bà nói: ‘Để có một chiến lược công nghiệp hiệu quả, bạn phải làm cho nước Mỹ trở nên hấp dẫn để đầu tư. Bạn không thể chơi một trò chơi mà không có tấn công’.
Bà Granholm cho rằng các nhà lập pháp nên phân biệt giữa thiết bị Trung Quốc có thể đe dọa an ninh quốc gia, như các thiết bị kết nối internet, và các vật liệu cơ bản hơn như ốc vít.
Những người khác nói rằng Hoa Kỳ nên chào đón đầu tư nước ngoài, kể cả từ Trung Quốc, và học hỏi từ đó. Ann E. Harrison, một nhà kinh tế học và cựu trưởng khoa trường kinh doanh tại Đại học California, Berkeley, nói: ‘Hạn chế thị trường của chúng ta chỉ là một ý tưởng tồi ban đầu’. Cạnh tranh thúc đẩy đổi mới và hiệu quả, nếu không có chúng, các công ty thường gặp khó khăn để tồn tại lâu dài, bà nói.
Theo bà Harrison: ‘Người Trung Quốc đã đi quá xa rồi. Ở thời điểm này, tôi không thấy chúng ta có thể vượt lên mà không có ít ràng buộc hơn’.
Group14, công ty khởi nghiệp ở Washington, hiện dự kiến bắt đầu sản xuất tại nhà máy của mình vào đầu năm tới, thay vì mùa hè này. Công ty sản xuất một loại vật liệu được thiết kế để thay thế graphite, một thành phần pin quan trọng gần như hoàn toàn được sản xuất hoặc xử lý tại Trung Quốc.
Ông Luebbe hy vọng ‘có thể đẩy nhanh lại nếu sự bất ổn về thuế quan được giải quyết và chúng tôi thấy làn sóng nhu cầu tăng trở lại’.
Một phát ngôn viên của AESC cho biết công ty dự kiến khởi động lại việc xây dựng ở South Carolina khi thị trường ổn định. Công ty đã chi hơn 1 tỷ USD để phát triển địa điểm này. Họ cũng sản xuất pin cho hệ thống lưu trữ năng lượng tại Tennessee.
BMW dự kiến bắt đầu sản xuất xe điện gần đó vào cuối năm 2026 theo kế hoạch. Một phát ngôn viên, Phil Dilanni, từ chối tiết lộ nguồn cung pin sẽ đến từ đâu.
Tin từ Seattle Times ngày 20/06/2025, dựa trên bài viết gốc của The New York Times.
