Mười sáu tiểu bang đã đệ đơn kiện chính quyền Tổng Thống Trump vào thứ Tư, yêu cầu tòa án liên bang ngăn chặn việc cắt giảm các chương trình và tài trợ cho Quỹ Khoa học Quốc gia (NSF). Họ cho rằng những cắt giảm này sẽ gây tổn hại đến vị thế dẫn đầu toàn cầu của Hoa Kỳ trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM).
Các tiểu bang lập luận rằng hành động của NSF vi phạm luật pháp và sẽ gây ra thiệt hại ngay lập tức và không thể khắc phục cho các tiểu bang liên quan. Theo đơn kiện, NSF đã bắt đầu chấm dứt các dự án tập trung vào việc tăng cường sự tham gia của phụ nữ, người thiểu số và người khuyết tật trong lĩnh vực STEM. Ngoài ra, NSF cũng thông báo sẽ giới hạn chi phí nghiên cứu gián tiếp, chẳng hạn như không gian phòng thí nghiệm và thiết bị, ở mức 15% tổng số tiền tài trợ.
Các tiểu bang cho biết những cắt giảm này hoàn toàn đi ngược lại các chính sách và ưu tiên do Quốc hội đặt ra. Theo danh sách do NSF công bố, hơn 1,700 khoản tài trợ nghiên cứu tại NSF đã bị hủy bỏ tính đến thứ Tư, với tổng trị giá lên tới 1.4 tỷ đô la.
Tổng Chưởng lý Letitia James của New York, người dẫn đầu vụ kiện, tuyên bố: “Các cuộc tấn công của chính quyền này vào khoa học cơ bản và các nỗ lực thiết yếu nhằm đảm bảo sự đa dạng trong STEM sẽ làm suy yếu nền kinh tế và an ninh quốc gia của chúng ta.” Bà nói thêm rằng việc đặt chính trị lên trên khoa học sẽ chỉ làm thụt lùi đất nước.
Được biết, chính phủ liên bang đã nỗ lực mở rộng sự tham gia của phụ nữ và người thiểu số trong lĩnh vực khoa học và công nghệ kể từ năm 1980 theo chỉ đạo của Quốc hội. Liên minh các tiểu bang cho biết việc NSF chỉ đạo giới hạn chi phí gián tiếp ở mức 15% cho tất cả các dự án nghiên cứu sẽ gây thiệt hại lớn. Ví dụ, Đại học Bang New York có thể mất 18 triệu đô la.
NSF được thành lập vào năm 1950 và tài trợ cho phần lớn các nghiên cứu khoa học ở Hoa Kỳ. Trong năm tài chính 2024, cơ quan này có ngân sách 9 tỷ đô la. Tuy nhiên, dự thảo ngân sách của chính quyền Tổng Thống Trump đề xuất cắt giảm 55.8% số tiền này.
Vụ kiện diễn ra trong bối cảnh NSF thực hiện một loạt thay đổi để điều chỉnh các chính sách của mình phù hợp với chính quyền Tổng Thống Trump, bao gồm việc ban hành một tuyên bố cập nhật về các ưu tiên để loại trừ việc tài trợ cho các hoạt động hỗ trợ sự đa dạng, công bằng và hòa nhập.
Theo thông tin từ tờ New York Times, các tiểu bang khác tham gia vụ kiện bao gồm California, Colorado, Connecticut, Delaware, Hawaii, Illinois, Maryland, Massachusetts, Nevada, New Jersey, New Mexico, Oregon, Rhode Island, Wisconsin và Washington.
