Tổng thống Donald Trump đã ban hành một sắc lệnh hành pháp mới, yêu cầu các công ty công nghệ cung cấp trí tuệ nhân tạo (AI) cho chính phủ liên bang phải chứng minh rằng các chatbot của họ không mang tư tưởng “woke”. Sắc lệnh này nhằm mục đích giảm thiểu quy định và củng cố các giá trị Mỹ trong các công cụ AI.
Tuy nhiên, một trong ba sắc lệnh hành pháp về AI của Tổng thống Trump, “ngăn chặn AI woke trong chính phủ liên bang”, lại bị nhiều nhà phân tích ví như cách tiếp cận kiểm soát AI của Trung Quốc, nhằm định hình hành vi của các hệ thống AI theo các giá trị cốt lõi của đảng cầm quyền.
Nhiều nhà cung cấp lớn các mô hình ngôn ngữ AI, như Gemini của Google và Copilot của Microsoft, cho đến nay vẫn giữ im lặng về chỉ thị này. Trong khi ngành công nghệ nhìn chung hoan nghênh các kế hoạch AI rộng lớn hơn của Tổng thống Trump, sắc lệnh chống “woke” này lại đẩy họ vào một cuộc chiến văn hóa hoặc yêu cầu họ phải tìm cách tránh né nó.
Bà Alejandra Montoya-Boyer, giám đốc cấp cao tại Trung tâm Dân quyền và Công nghệ thuộc Hội nghị Lãnh đạo, nhận định: “Nó sẽ có ảnh hưởng lớn đến ngành công nghiệp hiện nay,” đặc biệt là khi các công ty công nghệ “đã đầu hàng” trước các chỉ thị khác của chính quyền Trump.
Sắc lệnh này cũng buộc ngành công nghệ phải từ bỏ nhiều năm nỗ lực chống lại các hình thức thiên vị về chủng tộc và giới tính đã được chứng minh là tồn tại trong các hệ thống AI. Bà Montoya-Boyer khẳng định: “Thực ra không có thứ gọi là AI woke. Có công nghệ AI phân biệt đối xử và có công nghệ AI thực sự phục vụ tất cả mọi người.”
Theo nguồn tin Associated Press, việc định hình hành vi của các mô hình ngôn ngữ lớn AI là một thách thức bởi cách chúng được xây dựng. Chúng được đào tạo dựa trên phần lớn nội dung trên internet, phản ánh những thiên vị của tất cả mọi người đã đăng bình luận, chỉnh sửa mục Wikipedia hoặc chia sẻ hình ảnh trực tuyến. Ông Jim Secreto, cựu quan chức chính quyền Biden, cho rằng điều này sẽ “cực kỳ khó khăn cho các công ty công nghệ tuân thủ.”
Sắc lệnh của Tổng thống Trump nhắm vào những nỗ lực “từ trên xuống” của các công ty công nghệ nhằm tích hợp những gì mà chính quyền gọi là hệ tư tưởng “mang tính hủy diệt” của sự đa dạng, công bằng và hòa nhập (DEI) vào các mô hình AI, bao gồm cả “các khái niệm như lý thuyết chủng tộc phê phán, chủ nghĩa chuyển giới, thiên vị vô thức, giao thoa và phân biệt chủng tộc mang tính hệ thống.”
Ông Secreto so sánh phương pháp này với cách làm của Trung Quốc trong việc “sử dụng sức mạnh của nhà nước để dập tắt những quan điểm mà nước này coi là không được ưa chuộng”. Tuy nhiên, phương pháp của Mỹ khác biệt khi không yêu cầu các bộ lọc trực tiếp như Trung Quốc, mà dựa vào các công ty công nghệ tự kiểm duyệt để tuân thủ các hợp đồng liên bang.
Bà Neil Chilson, cựu chuyên gia công nghệ của Ủy ban Thương mại Liên bang, nhận định ngôn ngữ của sắc lệnh thực sự không quá khó để các công ty công nghệ tuân thủ. Bà cho rằng sắc lệnh này “không cấm việc tạo ra hay không tạo ra một số loại kết quả nhất định,” mà chỉ yêu cầu tiết lộ các chính sách nội bộ định hướng mô hình. Bà cũng phủ nhận sự so sánh với cách kiểm duyệt AI thô thiển của Trung Quốc, cho rằng sắc lệnh này “ngược lại hoàn toàn với yêu cầu của Trung Quốc.”
Các công ty công nghệ lớn như OpenAI, Microsoft, Google, Meta và Palantir đều chưa đưa ra bình luận chính thức hoặc đang chờ hướng dẫn chi tiết hơn về sắc lệnh này. Tuy nhiên, nhiều ý tưởng đằng sau sắc lệnh này đã xuất hiện trong các cuộc thảo luận của các nhà đầu tư mạo hiểm ủng hộ Tổng thống Trump, đặc biệt là sau sự cố Google tạo ra các hình ảnh lịch sử không chính xác về những người sáng lập nước Mỹ.
