Chỉ còn vài phút trước ca phẫu thuật kéo dài 10 tiếng, bé Olivia Olson, 8 tuổi, vẫn tươi cười trên giường bệnh. Bé chia sẻ lý do cuộc phẫu thuật quan trọng với mình: “Con nghĩ con đã xinh đẹp rồi và con không quan tâm người khác nghĩ gì về con. Con chỉ muốn có một cái tai lớn để người ta không bắt nạt con trong tương lai.”
Olivia mắc chứng teo tai bẩm sinh hiếm gặp, khiến tai ngoài không phát triển. Theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ, có chưa đến 200.000 người ở Mỹ mắc chứng này. Tai phải của Olivia phát triển bình thường, nhưng tai trái lại không được hình thành đầy đủ.
Cha mẹ của bé, ông bà Annie và Dave Olson, ở Oro Valley, Arizona, biết rằng con gái sẽ cần phẫu thuật tái tạo tai ngay từ khi bé mới sinh. Tuy nhiên, cho đến ngày phẫu thuật tháng trước, nhà cung cấp bảo hiểm của họ, Anthem Blue Cross and Blue Shield, đã nhiều lần từ chối phê duyệt chi phí phẫu thuật với bác sĩ mà gia đình mong muốn.
Chỉ có một số ít bác sĩ ở Hoa Kỳ thực hiện thường xuyên ca phẫu thuật mà Olivia cần. Hầu hết trong số họ, bao gồm cả Bác sĩ Sheryl Lewin, một bác sĩ phẫu thuật tạo hình sọ mặt nhi khoa tại Torrance, California, đều không nằm trong mạng lưới bảo hiểm của gia đình Olson.
“Cấu trúc của tai rất phức tạp, nhiều chi tiết, bóng đổ, ánh sáng, v.v., vì vậy việc tái tạo một thứ phức tạp như vậy về mặt vật lý là rất khó. Rất hiếm có bác sĩ nào chuyên về lĩnh vực này,” Bác sĩ Lewin nói. “Nếu bạn không có nhiều kinh nghiệm, bạn sẽ gặp rất nhiều vấn đề với loại phẫu thuật phức tạp này.”
Gia đình đã chọn Bác sĩ Lewin sau nhiều năm tìm hiểu. Họ tin rằng phương pháp tái tạo của bà, sử dụng một bộ phận cấy ghép in 3D để tái tạo tai, là tốt nhất cho Olivia. (Một kỹ thuật khác sử dụng sụn sườn của bệnh nhân để tái tạo tai).
“Chúng tôi nhận được thư từ chối, và nó thực sự như một nhát dao đâm vào tim,” bà Annie Olson nói. “Chúng tôi nghĩ, giờ phải làm sao đây?”
Gia đình đã yêu cầu thứ gọi là “ngoại lệ khoảng trống” (gap exception), cho phép bệnh nhân sử dụng quyền lợi bảo hiểm trong mạng lưới cho nhà cung cấp ngoài mạng lưới. Yêu cầu này ban đầu bị từ chối; thay vào đó, Anthem đưa cho họ danh sách sáu bác sĩ trong mạng lưới, theo lời gia đình Olson.
NBC News đã liên hệ với cả sáu bác sĩ này. Không một ai trong số họ cho biết mình có thực hiện phẫu thuật đó.
Bác sĩ Arturo Bonilla, một bác sĩ phẫu thuật tái tạo chứng teo tai nhi khoa ở San Antonio, cho biết: “Rất ít chương trình thực sự mang lại cho một người đủ kinh nghiệm phẫu thuật để khi họ rời khỏi chương trình và bước vào thực hành tư nhân, họ cảm thấy đủ tự tin để thực hiện loại phẫu thuật này. Nó rất chuyên biệt.”
Bác sĩ Bonilla, người thực hiện phương pháp ghép sụn sườn để tái tạo tai, nói rằng ông thường xuyên yêu cầu các ngoại lệ khoảng trống cho bệnh nhân của mình. Mặc dù đôi khi các yêu cầu cần phải kháng cáo, nhưng chúng gần như luôn được tất cả các công ty bảo hiểm, bao gồm cả Anthem Blue Cross and Blue Shield, chấp thuận.
“Rất hiếm khi chúng tôi nhận được ai đó nói, ‘Không, chúng tôi vẫn sẽ không phê duyệt,’” ông nói.
Gia đình Olson đã cân nhắc hủy bỏ phẫu thuật nhưng cuối cùng quyết định giữ nguyên lịch hẹn và không để Olivia biết về những khó khăn họ đối mặt để chi trả.
Sau nhiều lần kháng cáo và bị từ chối, gia đình Olson đã kêu gọi quyên góp, vay mượn từ người thân và sử dụng thẻ tín dụng. Nhưng vẫn chưa đủ. Cuối cùng, ông Dave Olson đã rút một phần lớn chi phí khoảng 100.000 đô la cho ca phẫu thuật từ quỹ 401(k) của mình.
Ông nói rằng ông không do dự khi rút tiền từ quỹ hưu trí. “Trách nhiệm của tôi với tư cách là cha mẹ là đảm bảo rằng con cái tôi có mọi thứ chúng cần.”
“Nếu chúng tôi biết điều này sẽ xảy ra, chúng tôi sẽ là những người có trách nhiệm và bắt đầu tiết kiệm ngay từ ngày con gái chào đời, thay vì phát hiện ra vào phút cuối, và sau đó còn bị phạt vì rút tiền từ quỹ 401(k) sớm,” bà Annie Olson nói.
NBC News đã liên hệ với Anthem vài ngày trước ca phẫu thuật của Olivia và đang chờ phản hồi đầy đủ. Vào ngày phẫu thuật, khi Olivia đang ở trên bàn mổ, gia đình Olson cuối cùng đã nhận được tin rằng Anthem sẽ chấp thuận ngoại lệ khoảng trống – một sự thay đổi mà gia đình Olson cho là do sự can thiệp của NBC News.
“Chúng tôi đã trải qua điều mà chúng tôi cảm thấy như một cuộc chiến mỗi ngày, ngày qua ngày,” ông Dave Olson nói. “Rồi đến giờ phút cuối cùng trong lúc phẫu thuật, họ nói sẽ chi trả. Thật là, cái gì? Tại sao? Tại sao bây giờ?”
Trong một tuyên bố gửi cho NBC News gần hai tuần sau ca phẫu thuật của Olivia, Anthem Blue Cross and Blue Shield cho biết: “Chúng tôi rất vui vì thành viên đã nhận được phương pháp điều trị cần thiết. Mặc dù kế hoạch của thành viên không chi trả cho các nhà cung cấp ngoài mạng lưới khi có nhà cung cấp trong mạng lưới, chúng tôi đã có thể đưa ra một ngoại lệ đặc biệt một lần để đảm bảo việc chăm sóc của cô bé không bị trì hoãn.”
Bác sĩ Lewin, người thực hiện khoảng 120 ca phẫu thuật teo tai mỗi năm, cho biết trong năm 2025, việc lật ngược các quyết định từ chối và được chấp thuận các ngoại lệ khoảng trống cho phẫu thuật teo tai đã trở nên khó khăn hơn nhiều. Bà nói rằng vào năm 2024, hơn 90% các yêu cầu ngoại lệ khoảng trống của bệnh nhân Anthem được chấp thuận, hoặc bị từ chối và sau đó được lật ngược. Trong năm 2025, ngoại trừ trường hợp của Olivia, chưa có bệnh nhân Anthem nào của bà được chấp thuận.
“Đó là một xu hướng đang chậm lại và ngày càng trở nên tồi tệ hơn trong năm qua,” Bác sĩ Lewin nói. “Thật khó khăn, và chúng tôi đã phải nỗ lực nhiều hơn để đạt được một thỏa thuận.”
Anthem Blue Cross and Blue Shield không phản hồi các câu hỏi về tuyên bố của Bác sĩ Lewin rằng bệnh nhân của bà đã bị từ chối ngoại lệ khoảng trống trong năm nay. Tuy nhiên, họ cho biết đang liên hệ với Bác sĩ Lewin để đưa ra một thỏa thuận tiềm năng trong mạng lưới.
Các chi tiết tài chính cho trường hợp của Olivia vẫn đang được hoàn tất, nhưng cô bé cho biết mình đã rất hào hứng với tương lai. “Khi nó hoàn toàn lành lại, con sẽ nói, ‘OK, đó chỉ là một vấp váp nhỏ,’ và rồi con sẽ tiếp tục cuộc sống của mình.”
