Hàng trăm nhà khoa học tại Viện Y tế Quốc gia (NIH) đã công khai lên tiếng phản đối mạnh mẽ các chính sách của chính quyền Tổng Thống Trump, cho rằng những chính sách này đang phá hoại sứ mệnh của NIH, lãng phí ngân sách công và gây hại cho sức khỏe người dân Mỹ cũng như trên toàn cầu.
Theo tin từ The Associated Press đăng trên Seattle Times ngày 9/6/2025, 92 nhà nghiên cứu, giám đốc chương trình và trưởng phòng ban tại NIH đã ký tên công khai vào bản tuyên bố mang tên “Bethesda Declaration” gửi tới lãnh đạo NIH, Bộ trưởng Y tế và các thành viên Quốc hội giám sát NIH. Khoảng 250 đồng nghiệp khác cũng ủng hộ ẩn danh.
Việc công khai lên tiếng được xem là hành động đối mặt với “văn hóa sợ hãi và đàn áp” mà họ nói rằng chính quyền Tổng Thống Trump đã lan rộng trong bộ máy công chức liên bang. Bản tuyên bố nhấn mạnh: “Chúng tôi buộc phải lên tiếng khi giới lãnh đạo ưu tiên động cơ chính trị hơn là sự an toàn của con người và việc quản lý có trách nhiệm các nguồn lực công.”
Bản tuyên bố, đặt tên theo địa điểm trụ sở chính của NIH ở Maryland, chỉ ra những xáo trộn lớn tại cơ quan nghiên cứu y tế hàng đầu thế giới chỉ trong vài tháng gần đây.
Một trong những điểm chính là việc đột ngột chấm dứt 2,100 khoản tài trợ nghiên cứu trị giá hơn 12 tỷ USD. Điều này gây ra những hậu quả nghiêm trọng về mặt con người, như việc cắt thuốc giữa chừng cho bệnh nhân trong các thử nghiệm lâm sàng (ví dụ: nghiên cứu bệnh lao kháng thuốc ở Haiti), hoặc bỏ mặc bệnh nhân với các thiết bị cấy ghép không được theo dõi.
Nhiều thử nghiệm đã gần hoàn thành bỗng trở nên vô ích vì không còn tiền để hoàn tất và phân tích dữ liệu. Bản tuyên bố chỉ rõ: “Kết thúc một nghiên cứu trị giá 5 triệu USD khi nó đã hoàn thành 80% không phải là tiết kiệm được 1 triệu USD, mà là lãng phí 4 triệu USD.”
Các nhà khoa học ký tên cho biết, họ lấy cảm hứng từ chính bản tuyên bố “Great Barrington Declaration” năm 2020 của ông Jay Bhattacharya (hiện là lãnh đạo NIH do Tổng Thống Trump bổ nhiệm), khi đó ông còn là giáo sư ở Stanford và chỉ trích các chính sách phong tỏa COVID-19. Họ nói: “Ông ấy tự hào về tuyên bố của mình, và chúng tôi cũng tự hào về tuyên bố của chúng tôi.”
Bà Sarah Kobrin, trưởng phòng Nghiên cứu Hệ thống Y tế và Can thiệp tại Viện Ung thư Quốc gia, cho biết công việc của bà đã chuyển từ cải thiện nghiên cứu chăm sóc ung thư sang hạn chế sự hủy hoại. Bà nói bà ký tên vì “không muốn trở thành kẻ đồng lõa” trong việc thao túng khoa học y sinh vì mục đích chính trị.
Ông Ian Morgan, nghiên cứu viên sau tiến sĩ, chia sẻ: “Chúng tôi làm nghiên cứu để tạo ra những phương pháp chữa trị cho tương lai.” Ông cảnh báo điều đó sẽ không thể xảy ra nếu chính quyền Cộng hòa của Tổng Thống Trump tiếp tục cắt giảm mạnh các khoản tài trợ.
Các nhân viên NIH tham gia tuyên bố khẳng định họ chỉ nói lên quan điểm cá nhân, không đại diện cho viện hay NIH. Sự ủng hộ bản tuyên bố đến từ tất cả 27 viện và trung tâm của NIH, chủ yếu là những người trực tiếp tham gia đánh giá và giám sát các khoản tài trợ nghiên cứu.
Bản tuyên bố cũng chỉ trích việc dừng các thử nghiệm NIH “mà không quan tâm đến sự an toàn của người tham gia” và bỏ qua những cam kết với bệnh nhân đã dũng cảm chấp nhận rủi ro để hiến tặng mẫu sinh học với niềm tin rằng sự đóng góp của họ sẽ thúc đẩy khám phá khoa học và cải thiện sức khỏe.
Những hành động của chính quyền Tổng Thống Trump được xem là một phần trong nỗ lực rộng lớn hơn nhằm loại bỏ các giá trị đa dạng, công bằng và hòa nhập (DEI) trong bộ máy hành chính, cũng như cắt giảm ngân sách cho một số trường đại học. Điều này dẫn đến việc “chấm dứt tài trợ bừa bãi, đóng băng thanh toán cho các nghiên cứu đang diễn ra, và tạm dừng mọi giải thưởng bất kể chất lượng, tiến độ hay tác động của khoa học,” bản tuyên bố nêu rõ.
Trong bối cảnh một số nhân viên NIH trước đó đã biểu tình hoặc bỏ ra ngoài tại các cuộc họp, bản tuyên bố này là nỗ lực đầu tiên có tính gắn kết trên toàn cơ quan để bày tỏ sự thất vọng với hướng đi hiện tại của NIH. Nhóm những người phản đối đã sử dụng một nhóm Signal để thảo luận, phân biệt tin đồn và thực tế, cũng như hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình xây dựng bản tuyên bố.
Họ nhắc lại trong thư về nguyên tắc tự do học thuật mà chính ông Bhattacharya thường đề cao. Giờ đây, hành động của họ sẽ kiểm chứng liệu nguyên tắc đó có đủ để bảo vệ những nhân viên NIH đang thách thức chính quyền Tổng Thống Trump và lãnh đạo cơ quan hay không.
“Có một cuốn sách tôi đọc cho các con, nói về việc bạn không thể dũng cảm nếu bạn không sợ hãi,” bà Norton chia sẻ. “Tôi rất sợ hãi khi làm điều này, nhưng tôi đang cố gắng dũng cảm vì các con mình, vì sau này sẽ càng khó khăn hơn để lên tiếng. Có lẽ tôi đang đặt các con vào rủi ro khi làm điều này,” bà nói thêm, “nhưng tôi vẫn làm, vì tôi không thể sống yên với chính mình nếu không làm thế.”
