Theo các chuyên gia, số ca tổn thương gan do thuốc (Drug-Induced Liver Injury – DILI) đang gia tăng, và nhiều người Mỹ cần cảnh giác với nguy cơ tiềm ẩn từ các loại thuốc thông thường cũng như thực phẩm chức năng.
Một nghiên cứu gần đây trên tạp chí Toxicology Reports cho thấy, DILI, còn gọi là viêm gan do độc tố, là nguyên nhân quan trọng gây suy gan cấp tính và đã tăng lên ở các nước phương Tây từ những năm 1960.
Khoảng 1/5 số người được kê đơn thuốc sẽ gặp DILI, theo nghiên cứu. Các tác nhân tiềm năng gây tổn thương gan bao gồm các sản phẩm thảo dược, thực phẩm chức năng (dietary supplements) và thuốc.
Những người có sẵn bệnh gan, thiếu hụt dinh dưỡng hoặc phụ nữ mang thai có nguy cơ cao hơn.
Thuốc và Gan Hoạt Động Thế Nào?
Gan là cơ quan chính xử lý các chất chúng ta uống vào, bao gồm cả thuốc và thực phẩm bổ sung. Đối với một số người, quá trình chuyển hóa các chất này chậm hơn, làm tăng nguy cơ tổn thương gan.
Thậm chí các loại thuốc đã được FDA (Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ) kiểm nghiệm và phê duyệt vẫn có thể gây tổn thương gan trong những trường hợp hiếm gặp.
Các triệu chứng thường gặp của bệnh gan bao gồm buồn nôn, chán ăn, đau bụng, ngứa toàn thân, nước tiểu sẫm màu và vàng da. Tuy nhiên, nhiều người có thể không có bất kỳ dấu hiệu nào.
Các Thuốc Thường Gây DILI
Nghiên cứu trên Toxicology Reports chỉ ra một số loại thuốc dễ gây tổn thương gan nhất, bao gồm:
- Paracetamol (acetaminophen), thuốc giảm đau không kê đơn phổ biến.
- Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs), dùng trị nhức đầu, sốt, viêm khớp…
- Aspirin, dùng giảm sốt, giảm đau và làm loãng máu.
- Nimesulide, một loại NSAID.
- Methotrexate, thuốc điều trị viêm khớp dạng thấp, ung thư máu…
- Corticosteroids, dùng trị các tình trạng viêm nhiễm hoặc hệ miễn dịch hoạt động quá mức.
- Isoniazid, thuốc hàng đầu trị bệnh lao.
- Tetracyclines, nhóm kháng sinh.
- Halothane, thuốc gây mê trong phẫu thuật.
Thực Phẩm Bổ Sung Gây Tổn Thương Gan
Tiến sĩ Marc Siegel, chuyên gia y tế cao cấp của Fox News, cảnh báo về rủi ro đối với gan từ các sản phẩm thảo dược và thực phẩm chức năng (HDS).
Ông cho biết vấn đề lớn nhất với HDS là liều lượng hóa chất hoạt tính không được quy định chặt chẽ, khiến người dùng không biết chính xác mình đang dùng gì. Do nhiều loại HDS được chuyển hóa qua gan, tỷ lệ tổn thương gan ở người dùng đang ngày càng tăng.
Một nghiên cứu năm 2024 trên JAMA Network Open cho thấy số ca DILI liên quan đến HDS đã tăng gần gấp ba lần từ năm 2004 đến 2014.
Nghiên cứu này xác định các sản phẩm thực vật phổ biến có nguy cơ gây độc cho gan, bao gồm:
- Nghệ (Turmeric)
- Trà xanh (Green tea)
- Ashwagandha
- Garcinia cambogia, thực phẩm bổ sung giảm cân phổ biến.
- Red yeast rice (men gạo đỏ), được cho là giúp giảm cholesterol.
- Black cohosh, dùng giảm triệu chứng mãn kinh.
Tiến sĩ Siegel đặc biệt lưu ý:
- Nghệ: Là chất chống viêm tự nhiên, hữu ích ở liều nhỏ nhưng có thể gây độc ở liều cao.
- Garcinia cambogia: Rất phổ biến, nhất là để giảm cân, nhưng không có bằng chứng thực sự hiệu quả và không nên dùng, đặc biệt khi đã có các loại thuốc GLP-1 mới.
- Red yeast rice: Có đặc tính giống statin giúp giảm cholesterol, nhưng liều lượng không được kiểm soát chặt chẽ như thuốc kê đơn. Nếu dùng, cần theo dõi chặt chẽ lượng dùng và tác động đến gan.
- Trà xanh: Là thức uống tốt với chất chống oxy hóa, nhưng không có lý do để dùng chiết xuất đậm đặc, vì có thể gây độc.
FDA cho biết họ quy định HDS nhưng theo bộ luật khác so với thuốc thông thường. Các nhà sản xuất chịu trách nhiệm đánh giá an toàn sản phẩm trước khi đưa ra thị trường.
Tổn thương gan do HDS có thể nghiêm trọng, thậm chí gây tử vong hoặc cần ghép gan, theo Fox News.
