OAKLAND, California – Một bức tranh tường tại Oakland mô tả nạn diệt chủng người Ohlone bản địa bởi thực dân Tây Ban Nha đã bị phá hoại, châm ngòi một cuộc tranh luận sôi nổi giữa cư dân địa phương về cách thức thể hiện lịch sử và sự nhạy cảm văn hóa. Bức tranh này đã tồn tại gần 20 năm.
Bà Diane Williams, một nhà hoạt động người Athabascan gốc Alaska 77 tuổi, sống tại Đông Oakland từ thập niên 1970, thường xuyên bày tỏ sự khó chịu khi đi ngang qua bức tranh tường này. Bà cho rằng việc mô tả đàn ông Mỹ bản địa khỏa thân là thiếu tôn trọng văn hóa và không chính xác về mặt lịch sử.
Vào sáng thứ Sáu, ngày 5 tháng 9 năm 2025, bà Williams đã mỉm cười khi nhìn thấy bức tranh bị phá hoại. Kẻ lạ mặt đã dùng sơn đỏ và những mũi tên giấy ghim vào đầu và thân các nhà truyền giáo dòng Phan Sinh trong tranh, kèm theo dòng chữ: “THERE, I FIXED IT” (TÔI ĐÃ SỬA CHỮA XONG). Bức tranh có tựa đề “The Capture of the Solid. The Escape of the Soul”, do nghệ sĩ Rocky Rische Baird hoàn thành năm 2006 với khoản tài trợ 5,000 đô la từ thành phố.
Vụ việc này đã đẩy cuộc tranh luận vốn diễn ra trên các diễn đàn trực tuyến vào không gian công cộng trên vỉa hè đối diện bức tranh. Đây là một phần của cuộc thảo luận rộng lớn hơn về việc diễn giải nghệ thuật lịch sử, với sự đồng thuận chung về sự kinh hoàng của nạn diệt chủng người bản địa, nhưng lại có những bất đồng gay gắt về cách những câu chuyện này được ghi nhớ và ai có quyền kể chúng.
Chủ tòa nhà, ông Albert Sarshar, ban đầu dự định xóa bỏ bức tranh theo yêu cầu của bà Williams nhưng đã tạm dừng để “điều tra thêm” sau khi các cư dân trong tòa nhà phản đối. Thành viên Hội đồng Thành phố Zac Unger từ chối can thiệp, cho rằng đó “không phải là vai trò của chính phủ trong việc chỉ đạo ngôn luận trên tài sản tư nhân.”
Một số quan chức tại Bộ lạc Muwekma Ohlone dường như không hay biết về bức tranh hay cuộc tranh cãi. Ông Alan Leventhal, nhà khảo cổ học và dân tộc học của bộ lạc, nhận định rằng “mặc dù một số hình ảnh thực sự khiêu khích, nó vẫn truyền tải thông điệp rằng lịch sử diệt chủng người da đỏ California đã bị che đậy và trở nên vô hình.”
Nghệ sĩ Rocky Rische Baird không phản hồi yêu cầu phỏng vấn. Tuy nhiên, Andrew Galvan, một người Ohlone và giám tuyển tại Viện Bảo Tàng Old Mission Dolores ở San Francisco, đã bảo vệ lời khuyên mà ông từng đưa cho Baird, khẳng định “nghệ thuật khơi gợi cuộc trò chuyện” và bức tranh cần được đặt đúng bối cảnh, không nên bị phá hoại hay hủy hoại, theo tin từ Mercury News ngày 5 tháng 9 năm 2025.
Vào cuối ngày, một người tự xưng là “bác sĩ tranh tường” đã đến để tẩy xóa những vết sơn đỏ và mũi tên giấy, trong khi cuộc tranh luận về giá trị lịch sử và sự nhạy cảm của tác phẩm vẫn tiếp diễn giữa những người qua đường.
