Tòa án Tối cao Brazil đã trải qua một khoảnh khắc lịch sử khi nghe lời đối chất giữa một đại tá và một tướng lĩnh quân đội, cả hai đều bị bôi nhọ vì liên quan đến một âm mưu đảo chính nhằm giữ cựu Tổng thống Jair Bolsonaro tại vị.
Việc một trung tá xuất hiện tại tòa án dân sự để làm chứng chống lại cựu đồng minh của mình, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Walter Braga Netto, đánh dấu một sự rời bỏ quy trình quân sự, cho thấy quân đội Brazil, từng rất được lòng dân, nay đã bị chia rẽ và khuấy động bởi bê bối khi quốc gia này xét xử một vụ án gây chấn động, với các sĩ quan quân đội cấp cao bị cáo buộc giúp cựu Tổng thống Jair Bolsonaro tìm cách ở lại quyền lực sau khi thua một cuộc bầu cử.
Các nhà phân tích nhận định việc hai nhân vật này xuất hiện tại tòa án dân sự là một bước đi lịch sử, khác xa với sự miễn trừ trách nhiệm mà các sĩ quan quân đội cấp cao đã được hưởng kể từ khi đất nước trải qua hai thập kỷ cai trị của quân đội.
Trung tá Mauro Cid, cựu tùy viên của ông Bolsonaro, người đã ký thỏa thuận nhận tội để hợp tác với chính quyền, đã khai rằng Braga Netto đã tham gia một cuộc họp vào tháng 11 năm 2022, trong đó các sĩ quan quân đội đã thảo luận về kế hoạch ngăn cựu Tổng thống Luiz Inácio Lula da Silva nhậm chức.
Braga Netto là một đồng minh thân cận của ông Bolsonaro, từng giữ chức vụ chánh văn phòng của cựu tổng thống và là liên danh tranh cử năm 2022 của ông. Các sĩ quan này đang đứng hầu tòa cùng với ông Bolsonaro, nhiều sĩ quan khác và một vài dân thường. Họ đối mặt với năm tội danh, bao gồm âm mưu đảo chính, tham gia tổ chức tội phạm có vũ trang, âm mưu hủy bỏ luật pháp dân chủ bằng vũ lực, gây thiệt hại và làm suy thoái di sản được liệt kê.
Dự kiến phán quyết sẽ có vào cuối năm 2025. Cid cho biết trong những ngày sau khi ông Bolsonaro thua ông Lula, ông đã được gọi đến văn phòng của Braga Netto và được trao một túi tiền mặt để phân phát cho những người ủng hộ ông Bolsonaro đang cắm trại bên ngoài trụ sở quân đội. Braga Netto phủ nhận lời khai này và gọi Cid là kẻ phản bội.
Việc Tòa án Tối cao triệu tập cả hai người để thẩm vấn cùng lúc cho thấy sự thiếu tin tưởng của thẩm phán vào lời khai của họ, theo các chuyên gia pháp lý và quan chức. Việc hai người này xuất hiện tại tòa án dân sự vốn đã là một sự phá vỡ thông lệ sau nhiều thập kỷ các sĩ quan cấp cao Brazil được hưởng sự miễn trừ. Không ai ở Brazil bị bỏ tù vì các cáo buộc liên quan đến chế độ độc tài quân sự từ năm 1964-1985.
Tin từ Associated Press cho hay, một nhân viên của Tòa án Tối cao quan sát buổi điều trần cho biết cả Braga Netto và Cid chủ yếu bám vào các phiên bản mâu thuẫn của sự việc và tránh nhìn nhau mặc dù ngồi đối diện. Quyết định triệu tập cả hai người để thẩm vấn cùng lúc đã báo hiệu sự thiếu tin tưởng của thẩm phán vào lời khai của họ.
Mặc dù một số chuyên gia nghi ngờ rằng Cid và Braga Netto sẽ phải thụ án đầy đủ sau song sắt, ngay cả khi bị kết tội, nhưng việc các tướng lĩnh trở thành bị cáo vì âm mưu đảo chính cho thấy một sự tiến hóa nào đó trong hệ thống tư pháp Brazil, theo Fabio Victor, tác giả một cuốn sách về mối liên hệ giữa quân đội và chính trị sau quá trình chuyển đổi sang dân chủ của Brazil năm 1985.
