Bolivia đang bước vào cuộc bầu cử tổng thống vòng hai đầy kịch tính vào Chủ Nhật này, với các ứng cử viên bảo thủ và tư bản đang tranh đua nhằm giải quyết cuộc khủng hoảng kinh tế trầm trọng mà đất nước đang đối mặt, sau gần hai thập kỷ dưới sự cai trị của đảng Phong trào Tiến lên Xã hội chủ nghĩa (MAS).
Kể từ năm 2023, quốc gia Nam Mỹ này đã bị tê liệt bởi tình trạng thiếu hụt đô la Mỹ, khiến người dân không thể tiếp cận tiền tiết kiệm của mình và cản trở nhập khẩu. Giá trị của đồng boliviano trên thị trường chợ đen chỉ bằng một nửa tỷ giá chính thức. Lạm phát hàng năm đã tăng vọt lên 23% vào tháng trước, mức cao nhất kể từ năm 1991, và tình trạng thiếu nhiên liệu tiếp tục làm tê liệt đất nước.
Cả cựu Tổng thống cánh hữu Jorge “Tuto” Quiroga và thượng nghị sĩ trung dung Rodrigo Paz đều tuyên bố mình là ứng cử viên của sự thay đổi, cam kết chấm dứt chính sách dân túy làm cạn kiệt ngân sách đã chi phối Bolivia dưới thời MAS, đảng được thành lập bởi Evo Morales. MAS đã phải hứng chịu một thất bại lịch sử trong cuộc bầu cử ngày 17 tháng 8.
Cả Quiroga và Paz đều hứa sẽ chấm dứt chế độ tỷ giá hối đoái cố định của Bolivia, tái cấu trúc các công ty nhà nước và thu hút đầu tư nước ngoài. Sự khác biệt chính giữa họ nằm ở mức độ và tốc độ thực hiện các cải cách.
Quiroga muốn đưa đô la trở lại Bolivia ngay lập tức bằng một gói cứu trợ lớn từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và các tổ chức cho vay đa phương khác. Điều này đòi hỏi phải cắt giảm mạnh chi tiêu công, bao gồm cả việc giảm trợ cấp nhiên liệu, thu hẹp bộ máy công chức và rút nhà nước khỏi các ngành kinh doanh khí đốt và khai khoáng.
Paz chủ trương một cách tiếp cận thận trọng hơn. Ông cho biết sẽ dần dần loại bỏ trợ cấp nhiên liệu và cung cấp các biện pháp bảo vệ xã hội kiểu MAS như phát tiền mặt cho người nghèo để giảm bớt tác động. Paz tuyên bố sẽ tìm cách tạo ra đô la bằng cách hợp pháp hóa thị trường chợ đen của Bolivia và chống tham nhũng, tránh xa IMF – một tổ chức bị xem khinh ở Bolivia trong gần hai thập kỷ cầm quyền cánh tả.
Mặc dù Paz, con trai của cựu Tổng thống Jaime Paz Zamora, đã có hơn hai thập kỷ hoạt động chính trị, ông nổi lên bất ngờ trong cuộc đua này. Cặp đôi Paz và Edman Lara đã thực hiện một chiến dịch tranh cử nhanh chóng, với thông điệp “tư bản cho tất cả mọi người”. Họ nhấn mạnh sự tương phản giữa mình với Quiroga giàu có và quỹ vận động tranh cử lớn của ông.
Tổng thống tiếp theo sẽ đối mặt với một nhiệm vụ không hề dễ dàng. Trong những ngày đầu của nhiệm kỳ dài của ông Morales (2006-2019), việc xuất khẩu khí đốt tự nhiên bùng nổ đã tài trợ cho chi tiêu không hạn chế của nhà nước. Giờ đây, hoạt động thăm dò và sản xuất khí đốt đã sụp đổ. Tuy nhiên, Bolivia vẫn tiếp tục chi tiêu để giữ giá nhiên liệu gần như miễn phí, với 2 tỷ đô la trong năm ngoái cho các khoản trợ cấp.
Các ứng cử viên đồng ý rằng việc loại bỏ trợ cấp nhiên liệu là chìa khóa để khôi phục trật tự tài chính. Tuy nhiên, những nỗ lực trước đây đã không thành công. Việc ông Morales cố gắng dỡ bỏ trợ cấp nhiên liệu vào năm 2011 đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ và kéo dài chưa đầy một tuần.
Bất kể ai thắng cử, việc kết thúc kỷ nguyên MAS sau khoảng 20 năm thống trị sẽ thúc đẩy một sự tái sắp xếp kinh tế và địa chính trị lớn, có thể lan rộng khắp lục địa. Các ứng cử viên cho biết họ sẽ chào đón đầu tư nước ngoài và khuyến khích doanh nghiệp tư nhân tại Bolivia, quốc gia có trữ lượng lithium lớn nhất thế giới nhưng lại gặp khó khăn trong việc khai thác.
Cuộc bầu cử này cũng đánh dấu sự chuyển dịch khỏi các đồng minh hiện tại của Bolivia là Trung Quốc và Nga, để hướng về Hoa Kỳ, sau nhiều thập kỷ thù địch với Mỹ. Theo tin từ Associated Press ngày 19 tháng 10 năm 2025.
