Bạn có từng tưởng tượng về một không gian trống trải, rồi đột nhiên thêm vào một cánh cổng, một giàn hoa hay một lối đi qua đó không? Chỉ một thay đổi nhỏ cũng tạo nên khác biệt lớn đấy. Khu vườn của bạn không còn chỉ là một khoảng sân nữa, mà đã trở thành một hành trình khám phá.
Theo các chuyên gia thiết kế cảnh quan tại Seattle, việc tạo ra những ‘lối vào’ (hay ‘portals’) là nền tảng quan trọng trong việc thiết kế không gian ngoài trời. Cổng, giàn cây leo, hoặc bất kỳ cấu trúc chuyển tiếp nào đều đóng vai trò chào đón, báo hiệu sự thay đổi và định hướng cảm xúc của chúng ta khi di chuyển trong vườn. Chúng giúp xác định ranh giới khi ta bước từ không gian này sang không gian khác, đồng thời thể hiện phong cách, màu sắc và cá tính của khu vườn.
Nhà thiết kế cảnh quan Kate David chia sẻ, khác với thiết kế nội thất theo xu hướng mở, khu vườn lại cần một chút sự bao bọc để tạo nên những ‘căn phòng’ riêng biệt. Bằng cách tạo ra các ‘lối vào’, chúng ta dẫn dắt mọi người đi từ khu vực này sang khu vực khác, giúp mỗi góc vườn có một mục đích rõ ràng hơn. Nếu chỉ có một khu vườn đẹp mà không có sự dẫn dắt, chúng ta sẽ khó lòng ‘kết nối’ sâu sắc với không gian đó.
Nhà thiết kế Robin Parsons nhấn mạnh rằng ‘lối vào’ có sức mạnh thay đổi nhận thức và khơi gợi cảm xúc. Chúng tạo ra điểm nhấn để mời gọi bạn bước vào một khu vực vườn mới, trải nghiệm điều gì đó khác biệt. ‘Lối vào’ có thể tượng trưng cho việc di chuyển từ cái đã biết sang cái chưa biết, thêm vào khu vườn cảm giác bí ẩn và phiêu lưu.
Lối vào chính tới ngôi nhà thường là điểm chuyển tiếp quan trọng nhất, và nó nên bắt đầu ngay từ ranh giới vỉa hè. Việc tạo ra hành trình này đòi hỏi sự sắp đặt có lớp lang, từ những bất ngờ nho nhỏ đến một điểm nhấn cuối cùng gây ấn tượng mạnh mẽ.
Một lối vào ấn tượng cần có sự phân cấp: bắt đầu bằng một lối đi thú vị, tiếp theo là một điểm dừng, tạm dừng, rồi mới mở ra khung cảnh đẹp dẫn đến điểm nhấn cuối cùng. Điểm nhấn này có thể là một tác phẩm nghệ thuật, một loại cây đặc biệt, hoặc một góc nhìn ấn tượng, thứ khiến bạn phải ‘Ồ’ lên khi đến nơi.
Cổng hoặc giàn hoa là những ‘lối vào’ kinh điển, nhưng bạn cũng có thể sử dụng những chậu cây rực rỡ, tượng trang trí hoặc các loại cây trồng có hình dáng đặc biệt. Sự đối xứng mang tính truyền thống nhưng không bắt buộc.
Đôi khi, ‘lối vào’ không nhất thiết phải nằm ở đầu lối đi mà có thể đặt ở giữa để tạo điểm nhấn và dẫn dắt ánh nhìn qua không gian. Việc lặp lại các loại cây hoặc màu sắc dọc theo lối đi cũng giúp dẫn dắt thị giác, như thể đang soi đường cho bạn vậy. Ngay cả trong khu vườn nhỏ, bạn vẫn muốn được dẫn dắt từ không gian này sang không gian khác.
Việc che khuất một phần tầm nhìn cũng là một kỹ thuật hay để khơi gợi sự tò mò và khiến khu vườn có vẻ rộng lớn hơn. Các cấu trúc như tường thấp, giàn che (pergolas) hoặc tấm chắn có thể tạo hiệu ứng này, tương tự như khi các cành cây vươn ra che lối đi.
Nhà thiết kế Courtney Olander gợi ý nên suy nghĩ cả về ‘trần nhà’ cho các ‘căn phòng’ ngoài trời, như giàn hoa hay hai cây lớn ở hai bên lối vào. ‘Trần nhà’ này tạo ra một trải nghiệm đặc biệt, giống như đi qua một đường hầm nhỏ dẫn đến cửa.
Nếu có không gian, việc tạo ra một ‘đường hầm’ bằng giàn cây, một dãy cổng vòm, hàng cây trồng đối xứng, hoặc thậm chí chỉ một cây có dáng rủ (weeping tree) cũng tạo hiệu ứng ấn tượng. Ngay cả việc trồng những cây hướng dương sát nhau tạo thành một ‘ngôi nhà’ nhỏ cũng mang lại cảm giác tương tự.
‘Lối vào’ cũng là cách để đóng khung một góc nhìn đẹp, làm nổi bật một tác phẩm nghệ thuật, một loại cây quý hay một cảnh quan độc đáo. Việc khoét một ô nhỏ trên hàng rào cây xanh (peekaboo hedge) để lộ ra khung cảnh phía sau cũng là một ý tưởng thú vị.
Khi lên kế hoạch cho các ‘lối vào’, hãy nghĩ xem bạn muốn mỗi khu vực trong vườn mang lại cảm giác như thế nào. Hãy cân nhắc sự chuyển tiếp từ không gian công cộng sang riêng tư, từ trang trọng sang thân mật, hay từ tối sang sáng. Chỉ cần một hoặc hai bậc thềm thay đổi độ cao cũng đủ tạo nên sự chuyển đổi mạnh mẽ. Vật liệu lát nền, màu sắc và cây cối đều đóng vai trò quan trọng trong việc tạo dựng không khí.
Ví dụ, những phiến đá lát dẫn tới sân hiên giải trí có thể kết hợp với gạch hoặc tranh khảm độc đáo. Sự thay đổi từ sỏi sang vỏ cây vụn dưới chân có thể báo hiệu bạn đang bước vào khu vực rừng cây tự nhiên hay đồng cỏ. Hàng rào cắt tỉa gọn gàng gần nhà có thể chuyển dần sang những bụi cây và hoa dại mọc tự nhiên hơn ở phía xa.
‘Lối vào’ không chỉ là cấu trúc, chúng còn là những câu chuyện. Với mỗi ngưỡng cửa, bạn tạo ra một lời mời: để chiêm ngưỡng, để dừng lại và kết nối sâu sắc hơn với không gian mà bạn đã dày công kiến tạo. Như lời nhà thiết kế Kate David, ‘Không gì sánh được với một ‘lối vào’ trong vườn. Đó là một trong những yếu tố then chốt tôi yêu thích. Tôi nghĩ khu vườn nên dẫn dắt và mời gọi bạn khám phá.’ (Theo Seattle Times)
