Trong bối cảnh Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump tiếp tục siết chặt kiểm soát biên giới phía Nam, dù số vụ bắt giữ người vượt biên đã giảm đáng kể (hơn 90% theo một số báo cáo), hàng ngàn người vẫn tìm cách vào Mỹ. Giới chức và các tổ chức hỗ trợ di dân cho biết, những kẻ buôn người đang chuyển sang sử dụng các tuyến đường nguy hiểm và chết chóc hơn.
Ông Jesus Vasavilbaso, đặc vụ Tuần tra Biên giới ở Tucson, Arizona, nói với Noticias Telemundo rằng trong những tháng gần đây, những kẻ buôn người đã áp dụng một phương thức mới: cho người vượt biên đi một mình qua các địa hình khắc nghiệt và hướng dẫn họ từ xa bằng điện thoại di động. Số người được tìm thấy trong sa mạc mà không có người dẫn đường (“coyote”) đang gia tăng. Họ thường bị mất nước, mặc quần áo ngụy trang và dán các miếng thảm vào đế giày để giấu vết trên cát. Đây là một phần của “gói dịch vụ” vượt biên mà những kẻ buôn người bán, bao gồm quần áo, thảm giày, ba lô đựng nước (đôi khi cả dịch truyền), thức ăn và điện thoại di động.
Theo dữ liệu liên bang, từ Tháng Hai đến Tháng Tư, có 24,000 vụ bắt giữ dọc biên giới Tây Nam, tập trung chủ yếu ở Texas (khu vực El Paso và Rio Grande Valley), sa mạc Arizona và khu vực San Diego ở California. Quốc tịch của những người vượt biên cũng thay đổi, chủ yếu trở lại là người Mexico (chiếm 73% số vụ bắt giữ trong Tháng Tư năm nay, so với khoảng một phần ba cùng kỳ năm 2023 và 2024). Đặc vụ Vasavilbaso cho biết phần lớn những người họ bắt gặp hiện nay là người trưởng thành đi một mình, rất hiếm khi thấy gia đình hoặc trẻ em không có người đi cùng.
Việc vượt qua sa mạc và núi non vốn đã rất nguy hiểm. Với việc tăng cường an ninh biên giới (Tổng Thống Trump đã điều thêm 1,500 binh sĩ để xây dựng hàng rào, và chính phủ Mexico cũng tăng cường lực lượng Vệ binh Quốc gia dưới áp lực đe dọa thuế quan), những kẻ buôn người đang chuyển sang các tuyến đường xa xôi và rủi ro hơn để né tránh kiểm soát. Ông Pedro Ríos, giám đốc chương trình biên giới của American Friends Service Committee tại San Diego, California, cho biết những kẻ buôn người không còn đi qua các địa điểm thông thường mà chọn các ngọn núi rất khó khăn.
Một ví dụ là Núi Otay ở phía Đông Hạt San Diego, một khu vực hoang dã khó tiếp cận với địa hình đá và điều kiện khắc nghiệt. Vào ngày 14 tháng 2, ba di dân (một phụ nữ và hai người đàn ông) đã thiệt mạng trên núi trong một trận giông bão khi nhiệt độ giảm xuống gần mức đóng băng, theo Tuần tra Biên giới. Trong một vụ khác, giới chức tìm thấy một cô gái 16 tuổi bị hạ thân nhiệt nghiêm trọng, thiếu thức ăn nước uống, cùng hai người lớn đã tử vong, một trong số đó là cha cô bé.
Ở Arizona, những kẻ buôn người đã quay trở lại các tuyến đường nguy hiểm ở sa mạc Sonoran, như Khu bảo tồn Động vật Hoang dã Quốc gia Cabeza Prieta, Lãnh thổ Thổ dân Tohono O’odham, Dãy núi Baboquivari và khu vực quanh làng Sasabe hẻo lánh. Đi bộ từ Sasabe đến con đường nhựa gần nhất mất khoảng 45 dặm, mất hai đến ba ngày, và người đi bộ không thể mang đủ nước và thức ăn. Nhiệt độ mùa hè ở sa mạc Sonoran thường xuyên vượt quá 104°F và đôi khi lên đến 118°F, rất nguy hiểm cho người di bộ.
Năm 2024, giới cứu hộ và chính quyền đã tìm thấy hài cốt của 154 di dân tại sa mạc Arizona, theo dữ liệu từ Văn phòng Giám định Y khoa Hạt Pima và tổ chức Humane Borders. Phần lớn hài cốt được tìm thấy ở Khu hoang dã Cabeza Prieta và Lãnh thổ Thổ dân Tohono O’odham. Từ đầu năm 2025 đến nay, đã có 40 hài cốt được tìm thấy ở Arizona. Theo Giáo sư Brad Jones, giám đốc Humane Borders, phần lớn hài cốt này được cho là của những người vượt biên từ nhiều tháng hoặc nhiều năm trước. Ông dự đoán số vụ tìm thấy hài cốt sẽ tăng lên ở các khu vực xa xôi hơn của sa mạc phía Tây, nơi các tổ chức nhân đạo bị cấm vào vì là khu vực quân sự của Mỹ.
Ông César Ortigoza, người sáng lập nhóm Armadillos (tìm kiếm người mất tích dọc biên giới), cảnh báo khu vực quân sự ở Arizona là một trong những nơi nguy hiểm nhất. Khu vực này bao gồm Trường bắn Barry M. Goldwater của Không quân, nơi nhóm của ông từng tìm thấy hài cốt của 12 di dân, trong đó có những mảnh hài cốt cho thấy ít nhất một người đã chết do nổ bom. Ông Ortigoza cho biết các tuyến đường mới qua sa mạc đòi hỏi sáu đến mười ngày đi bộ để đến được xa lộ, nơi những kẻ buôn người chờ sẵn. Rất khó để sống sót trong thời gian đó chỉ với lượng nước và thức ăn ít ỏi mà người di dân có thể mang theo.
Vào ngày 21 tháng 5, đặc vụ biên giới đã chặn một kẻ buôn người ở khu vực hẻo lánh gần Lukeville, Arizona, đang đi bộ qua sa mạc với bốn di dân vừa vượt biên sáng hôm đó, bao gồm một phụ nữ Cuba 49 tuổi, một phụ nữ Uzbekistan 27 tuổi và hai trẻ nhỏ. Ông Sean McGoffin, đặc vụ trưởng khu vực Tucson của Tuần tra Biên giới, nhấn mạnh rằng việc buôn người qua các khu vực sa mạc hẻo lánh tiềm ẩn mối nguy hiểm đáng kể, đặc biệt là đối với các gia đình có trẻ em.
Việc sử dụng công nghệ đang thay đổi cách hoạt động của những kẻ buôn người. Đặc vụ Vasavilbaso cho biết các tổ chức tội phạm bán điện thoại di động cho di dân và chỉ dẫn họ từ xa bằng tọa độ qua WhatsApp hoặc hướng dẫn bằng giọng nói. Ông lưu ý rằng nguy hiểm ở đây là di dân không biết địa hình và phải dựa vào tín hiệu điện thoại để nhận chỉ dẫn, điều này không phải lúc nào cũng khả thi.
Vào ngày 27 tháng 2, đặc vụ đã bắt giữ ba di dân vượt biên trái phép tại một trang trại gần Carrizo Springs, Texas. Họ dán thảm vào đế giày, một thủ thuật mới để không để lại dấu vết trên cát, gây khó khăn hơn cho giới chức truy tìm. Ông Vasavilbaso coi đây là “con dao hai lưỡi”, vì khi di dân bị lạc và gọi cứu nạn, giới chức cũng khó tìm thấy họ hơn do không có dấu vết để đi theo.
Ông Vasavilbaso đổ lỗi cho các tổ chức tội phạm về sự nguy hiểm mà di dân phải đối mặt trên các tuyến đường biên giới khắc nghiệt này. Ông nói: “Nếu họ đi qua khu vực nguy hiểm hơn, đó là vì kẻ buôn người đưa họ qua đó. Những người đó không tự chọn đi qua đó.”
Dù Tổng Thống Trump áp dụng các chính sách nhập cư hạn chế và tăng cường an ninh, hoạt động buôn người vẫn là một ngành kinh doanh béo bở. Các tổ chức tội phạm kiểm soát biên giới phía Mexico và thu tiền để đưa người vào Mỹ hoặc chỉ đơn giản là cho phép họ vượt biên. Phí vượt biên rất cao, dao động từ $2,500 đến $16,000 tùy theo điểm đến và dịch vụ. Một số di dân được tìm thấy đeo vòng tay do cartel cấp, cho thấy đã trả tiền. Theo tin từ NBC News, thậm chí có trường hợp trẻ vị thành niên được tuyển dụng để dẫn đường, với thù lao khoảng $150 cho mỗi người đưa qua thành công.
Đặc vụ Vasavilbaso thừa nhận “không thể” ngăn chặn hoàn toàn người di dân không giấy tờ vượt qua biên giới phía Nam nước Mỹ. Ông nói: “Con người luôn tìm cách tìm một cuộc sống tốt đẹp hơn – tôi nghĩ không thể ngăn chặn điều đó, nhưng chúng ta có thể có một cách kiểm soát để mọi người di cư.” Ông cũng cảnh báo những ai có ý định vượt biên không giấy tờ rằng rủi ro là rất cao và khả năng bị phát hiện, bắt giữ và trả về nước là cao hơn bao giờ hết.
Bài viết này được tổng hợp dựa trên tin tức ban đầu đăng trên Noticias Telemundo và NBC News.
