Brussels – Bỉ hôm thứ Tư đã bác bỏ một kế hoạch sử dụng tài sản của Nga bị đóng băng để hỗ trợ nền kinh tế và nỗ lực chiến tranh của Ukraine trong hai năm tới, với lý do kế hoạch này tiềm ẩn những rủi ro lớn về tài chính và pháp lý.
Nhu cầu ngân sách và quân sự của Ukraine cho năm 2026 và 2027 ước tính khoảng 130 tỷ euro. Liên hiệp Âu Châu (EU) đã cam kết bù đắp khoản thiếu hụt này, với số tiền đã giải ngân hơn 170 tỷ euro kể từ khi chiến tranh bùng nổ năm 2022.
Nguồn quỹ lớn nhất có sẵn là từ tài sản của Nga bị đóng băng. Phần lớn số tiền này được lưu giữ tại Bỉ – khoảng 194 tỷ euro tính đến tháng 6 – cùng với một phần ở Nhật Bản (khoảng 50 tỷ USD) và các nước như Hoa Kỳ, Anh, Canada với số lượng nhỏ hơn.
Ủy ban Châu Âu, nhánh hành pháp của EU, dự kiến sẽ công bố chi tiết đề xuất của mình về việc sử dụng tiền của Nga làm tài sản thế chấp để đáp ứng nhu cầu đáng kể của Ukraine thông qua một “khoản vay bồi thường”.
Tuy nhiên, Ngoại trưởng Bỉ Maxime Prévot cho biết nước ông coi “phương án cho vay bồi thường là tệ hại nhất, vì nó đầy rủi ro. Nó chưa từng được thực hiện trước đây.” Phía Nga đã mô tả kế hoạch này là “ăn cắp”.
Phát biểu trước các phóng viên tại trụ sở NATO ở Brussels, ông Prévot kêu gọi EU vay tiền trên thị trường quốc tế để hỗ trợ Ukraine. “Đó là một lựa chọn quen thuộc, mạnh mẽ và đã được thiết lập tốt với các thông số có thể dự đoán được,” ông nói.
Ông nhấn mạnh: “Kế hoạch cho vay bồi thường kéo theo những rủi ro kinh tế, tài chính và pháp lý đáng kể, và các đề xuất của Ủy ban Châu Âu không giải quyết được những lo ngại của Bỉ. Không thể chấp nhận việc sử dụng tiền mà lại bỏ mặc chúng tôi đối mặt với rủi ro.”
Bỉ lo ngại rằng Euroclear, một cơ quan thanh toán bù trừ tài chính có trụ sở tại Brussels đang nắm giữ tài sản bị đóng băng, có thể đối mặt với các hành động pháp lý nếu Nga thách thức bất kỳ việc sử dụng quỹ nào hoặc nếu hành động này gây tổn hại đến hình ảnh và lợi ích kinh doanh của họ.
Ông Prévot cho rằng Bỉ cảm thấy những lo ngại của mình không được các đối tác EU lắng nghe. “Chúng tôi không tìm cách gây thù địch với các đối tác hay Ukraine. Chúng tôi chỉ đơn giản là tìm cách tránh những hậu quả tiềm ẩn tai hại cho một quốc gia thành viên được yêu cầu thể hiện tinh thần đoàn kết mà không nhận lại sự đoàn kết tương tự.”
Về bản chất, các quốc gia EU sẽ cho Ukraine vay khoảng 140 tỷ euro. Số tiền này sẽ không bị tịch thu ngay lập tức, vì Kyiv sẽ hoàn trả khi Nga bồi thường đầy đủ cho những thiệt hại khổng lồ mà cuộc chiến của họ đã gây ra. Nếu Moscow từ chối, tài sản sẽ vẫn bị đóng băng.
Các đối tác EU của Bỉ khẳng định họ hiểu những lo ngại này. Theo tin từ Associated Press, Ngoại trưởng Đức Johann Wadephul cho biết: “Chúng tôi coi trọng những lo ngại của Bỉ. Chúng tôi cho rằng chúng là chính đáng, nhưng vấn đề có thể được giải quyết nếu chúng ta sẵn sàng chịu trách nhiệm cùng nhau.”
Ngoại trưởng Hà Lan David van Weel nhấn mạnh: “Những khoản tiền này thực sự rất quan trọng. Chúng ta cần hỗ trợ nền kinh tế Ukraine, nếu không họ sẽ có một năm rất khó khăn.” Ông nói thêm: “Chúng tôi hiểu những lo ngại của Bỉ và chúng tôi sẵn sàng đảm bảo rằng họ không đơn độc trong vấn đề này.” Một số quốc gia EU đã đồng ý cung cấp các bảo đảm tài chính trong trường hợp có sự cố xảy ra.
Bỉ đã thu được một số khoản thuế từ các tài sản này, và tiền lãi thu được cũng đang được sử dụng để tài trợ cho một chương trình cho vay đối với Ukraine do Nhóm Bảy nền kinh tế lớn nhất thế giới tổ chức.
Ngân hàng Trung ương Châu Âu bày tỏ lo ngại rằng kế hoạch cho vay bồi thường của EU có thể làm suy giảm niềm tin vào đồng euro trên thị trường quốc tế. Các nhà lãnh đạo EU dự kiến sẽ thảo luận về kế hoạch này và nhu cầu kinh tế cũng như quân sự của Ukraine tại một hội nghị thượng đỉnh ở Brussels vào ngày 18 tháng 12.
