Những cuộc giao tranh đẫm máu diễn ra trong tuần này tại miền nam Syria giữa các lực lượng chính phủ và các phe phái vũ trang thuộc cộng đồng thiểu số tôn giáo đã làm sâu sắc thêm những chia rẽ trong một đất nước vẫn đang phục hồi sau cuộc nội chiến kéo dài gần 14 năm.
Bạo lực bùng phát tại tỉnh Sweida, miền nam Syria, khởi nguồn từ Chủ Nhật tuần trước giữa các lực lượng dân quân Druze và các bộ lạc Sunni Hồi giáo Bedouin địa phương. Các lực lượng chính phủ đã can thiệp, với danh nghĩa lập lại trật tự, nhưng sau đó lại tìm cách giành quyền kiểm soát Sweida từ các phe phái Druze. Hàng trăm người đã thiệt mạng trong các cuộc giao tranh này, với cáo buộc rằng một số binh sĩ chính phủ đã hành quyết dân thường Druze, đốt phá và cướp bóc nhà cửa của họ.
Mối nghi ngờ giữa chính quyền trung ương, vốn được điều hành bởi một người từng liên kết với Al-Qaeda, và các nhóm thiểu số như Druze hay người Kurd ngày càng gia tăng, bất chấp lời cam kết bảo vệ các nhóm dân tộc và tôn giáo đa dạng của ông Ahmad al-Sharaa – Tổng thống lâm thời hiện tại, người đã lật đổ Tổng thống Bashar Assad.
Lo ngại về an ninh và chính trị nội bộ đã thúc đẩy Israel can thiệp, đứng về phía người Druze – những người được xem là cộng đồng thiểu số trung thành tại Israel và thường phục vụ trong quân đội nước này. Máy bay chiến đấu của Israel đã ném bom trụ sở Bộ Quốc Phòng Syria ở trung tâm Damascus và tấn công gần dinh tổng thống, như một lời cảnh báo rõ ràng tới Tổng thống lâm thời Ahmad al-Sharaa. Quân đội Israel cũng đã tấn công các lực lượng chính phủ tại Sweida.
Đến thứ Tư, một thỏa thuận ngừng bắn đã được dàn xếp, cho phép các phe phái và giáo sĩ Druze duy trì an ninh tại Sweida trong khi lực lượng chính phủ rút lui. Tuy nhiên, giao tranh giữa lực lượng Druze và Bedouin vẫn tiếp diễn. Đến rạng sáng thứ Bảy, Đặc phái viên Hoa Kỳ tại Syria Tom Barrack đã công bố một thỏa thuận ngừng bắn riêng biệt được môi giới giữa Israel và Syria, tin từ ABC News.
Các vụ bạo lực giáo phái không phải là lần đầu tiên xảy ra tại Syria kể từ khi Tổng thống Assad bị lật đổ. Chỉ vài tháng sau khi Assad bỏ chạy, các vụ tấn công giáo phái đã giết chết hàng trăm dân thường thuộc cộng đồng thiểu số Alawite mà Assad là thành viên, khiến các nhóm thiểu số khác như Druze và người Kurd lo ngại về sự bảo vệ của chính quyền mới.
Ông Bassam Alahmad, Giám đốc điều hành của Syrians for Truth and Justice, nhận định rằng các nhóm thiểu số Syria chỉ nhận được sự đại diện mang tính tượng trưng trong chính phủ lâm thời. Ông cảnh báo việc chính quyền mới dùng vũ lực để kiểm soát mọi nơi là một sai lầm mà Tổng thống Bashar Assad đã từng mắc phải.
Trước khi căng thẳng Israel-Syria bùng phát trong tuần này, chính quyền Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã thúc đẩy các nhà lãnh đạo hai bên tiến tới bình thường hóa quan hệ. Tuy nhiên, các vụ tấn công của Israel khiến khả năng Syria tiếp tục con đường hòa giải trở nên khó khăn. Bà Dareen Khalifa, cố vấn cấp cao tại International Crisis Group, nhận định: “Tôi không biết người Israel có thể mong đợi điều gì khi thả bom xuống Damascus mà vẫn có thể đối thoại bình thường với người Syria.”
Dù vậy, chính quyền Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump vẫn bày tỏ hy vọng duy trì các cuộc đàm phán. Đại sứ Hoa Kỳ tại Liên Hiệp Quốc, bà Dorothy Shea, cho biết Hoa Kỳ đang “tham gia ngoại giao với Israel và Syria ở cấp cao nhất để giải quyết cuộc khủng hoảng hiện tại và đạt được một thỏa thuận lâu dài giữa hai quốc gia có chủ quyền”. Bà Shea cũng khẳng định Hoa Kỳ không ủng hộ các cuộc tấn công gần đây của Israel.
Xung đột tại Sweida chắc chắn sẽ làm phức tạp các cuộc đàm phán giữa lực lượng do người Kurd lãnh đạo và chính quyền Damascus. Người Kurd không chỉ mất lòng tin vào các lực lượng chính phủ sau các vụ tấn công nhắm vào người Alawite và Druze, mà còn xem chính phủ là yếu kém sau vụ việc ở Sweida. Bà Khalifa cho rằng người Kurd cũng có thể tìm kiếm sự hỗ trợ từ Israel, nhưng Thổ Nhĩ Kỳ khó có thể đứng yên nếu điều đó xảy ra.
Các quan chức Bộ Quốc Phòng Thổ Nhĩ Kỳ cho biết Ankara sẵn sàng hỗ trợ Syria tăng cường năng lực phòng thủ nếu được yêu cầu. Điều này cho thấy các hành động quân sự gần đây của Israel có thể thúc đẩy các nhà lãnh đạo Syria xích lại gần hơn với Ankara, thậm chí theo đuổi một hiệp ước phòng thủ đã được thảo luận nhưng chưa thực hiện, theo nhà phân tích Colin Clarke từ Soufan Center.
