Một báo cáo của Fox News đã thúc đẩy Tổng thống Donald Trump lên tiếng về tình hình tại Nigeria, kêu gọi nước này chấm dứt bạo lực chống lại người theo đạo Thiên Chúa và đe dọa hành động quân sự, gây ra một cuộc chạy đua gấp rút trong Tòa Bạch Ốc vào cuối tuần qua, theo nhiều quan chức Hoa Kỳ.
Hiện vẫn chưa rõ liệu chính quyền sẽ thực hiện hành động gì để đối phó với các nhóm chiến binh Hồi giáo ở Nigeria, nhưng các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái chính xác được xem là một trong những phương án sơ bộ đang được cân nhắc, theo hai quan chức Hoa Kỳ cho biết.
Phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc đã từ chối cung cấp chi tiết về các kế hoạch đang được xem xét.
“Theo chỉ đạo của Tổng thống Trump, chính quyền đang lên kế hoạch các lựa chọn hành động khả thi để ngăn chặn việc giết hại người theo đạo Thiên Chúa ở Nigeria,” nữ phát ngôn viên Anna Kelly cho biết trong một tuyên bố. “Bất kỳ thông báo nào cũng sẽ đến trực tiếp từ Tổng thống.”
Bài đăng đầu tiên của ông Trump về Nigeria xuất hiện vào tối thứ Sáu sau khi ông xem một bản tin của Fox News về bạo lực ở quốc gia Tây Phi này, theo hai quan chức chính quyền cho biết. Tổng thống đã yêu cầu nhân viên của mình cung cấp thêm thông tin về tình hình và ngay sau đó, tuyên bố trên mạng xã hội Truth Social rằng ông sẽ chỉ định Nigeria là “quốc gia có mối quan tâm đặc biệt” vì đã không ngăn chặn được, theo lời ông, “cuộc tàn sát hàng loạt” người theo đạo Thiên Chúa.
Sau đó, ông Trump còn đi xa hơn trong một bài đăng vào thứ Bảy, chỉ đạo Bộ Quốc phòng chuẩn bị cho hành động quân sự có thể xảy ra.
“Nếu Chính phủ Nigeria tiếp tục cho phép giết hại người theo đạo Thiên Chúa, Hoa Kỳ sẽ ngay lập tức ngừng tất cả viện trợ và hỗ trợ cho Nigeria, và có thể sẽ tiến vào quốc gia đáng hổ thẹn này, ‘với súng chĩa thẳng’, để quét sạch hoàn toàn những Kẻ Khủng Bố Hồi giáo đang thực hiện những hành vi tàn bạo khủng khiếp này,” ông Trump viết.
Đây không phải là lần đầu tiên các bài đăng mạng xã hội nhanh chóng của Tổng thống đi trước các cuộc thảo luận chính sách, với các quan chức vội vã soạn thảo các phương án ngoại giao và quân sự, trong khi các chính phủ đồng minh bất ngờ.
Các chuyên gia và học giả theo dõi sự kiện ở Nigeria cho rằng cách miêu tả của ông Trump về tình hình an ninh của đất nước như một “diệt chủng Kitô giáo” là sai lệch và đơn giản hóa quá mức, bởi vì người dân Nigeria thuộc mọi tôn giáo đều phải chịu đựng sự tấn công của các phần tử cực đoan Hồi giáo và các nhóm khác.
Các bài đăng của ông Trump thậm chí còn mâu thuẫn với một trong những cố vấn cấp cao của Bộ Ngoại giao, Massad Boulous, người cho biết hồi tháng trước rằng người Hồi giáo đã chết với số lượng lớn hơn người Thiên Chúa giáo.
“Người thuộc mọi tôn giáo và mọi bộ tộc đều đang chết, và điều đó rất đáng tiếc, và chúng ta thậm chí còn biết rằng Boko Haram và ISIS đang giết nhiều người Hồi giáo hơn là nhiều người Thiên Chúa giáo,” ông Boulos nói khi gặp Tổng thống Nigeria Bola Ahmed Tinubu tại Rome, theo hãng truyền thông nhà nước Voice of Nigeria. “Vì vậy, mọi người đang đau khổ từ mọi hoàn cảnh. Đây không phải là mục tiêu cụ thể nhắm vào một nhóm nào cả.”
Nói chuyện với các phóng viên vào thứ Hai, ông Trump gợi ý rằng ông sẵn sàng gửi quân đội đến Nigeria, nhưng điều đó dường như là một lựa chọn ít khả năng xảy ra hơn vì ông thường miễn cưỡng triển khai quân đội đến các cuộc xung đột ở nước ngoài, theo hai quan chức Hoa Kỳ.
Một quan chức cấp cao của chính quyền Trump cho biết Tòa Bạch Ốc đang liên lạc thường xuyên với chính phủ Nigeria.
“Chúng tôi hy vọng rằng chính phủ Nigeria sẽ là đối tác trong quá trình giải quyết vấn đề này, và hợp tác với Hoa Kỳ để có hành động nhanh chóng và tức thời giải quyết tình trạng bạo lực đang ảnh hưởng đến người Thiên Chúa giáo, cũng như vô số dân thường vô tội khác trên khắp Nigeria,” quan chức này nói.
Chính phủ Nigeria đã bất ngờ trước những tuyên bố của ông Trump, nhưng các quan chức đã viện dẫn mối quan hệ thân thiện giữa hai nước và kêu gọi một cách tiếp cận hợp tác giữa hai chính phủ để đối phó với mối đe dọa do các nhóm Hồi giáo gây ra.
Daniel Bwala, một cố vấn của tổng thống Nigeria, nói với BBC rằng bất kỳ hành động quân sự nào chống lại các nhóm Hồi giáo nên được thực hiện chung. Nigeria hoan nghênh sự giúp đỡ của Hoa Kỳ trong việc đối phó với các chiến binh nhưng nhấn mạnh rằng đó là một quốc gia “có chủ quyền”.
Các nhóm nổi dậy như Boko Haram và nhánh Nhà nước Hồi giáo ở Tây Phi đôi khi sử dụng ngôn ngữ chống người Thiên Chúa giáo, nhưng các cuộc tấn công của họ là bừa bãi, nhắm vào dân thường, quan chức và lãnh đạo địa phương bất kể tôn giáo, theo Miriam Adah, một nhà phân tích của dự án Dữ liệu Sự kiện và Địa điểm Xung đột Vũ trang (ACLED), một tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở tại Hoa Kỳ theo dõi các cuộc xung đột và khủng hoảng.
“Ở Nigeria, bạo lực lan rộng và phức tạp. Nó liên quan đến quân nổi dậy, băng đảng, xung đột sắc tộc và tranh chấp đất đai — không phải là một chiến dịch duy nhất nhằm tiêu diệt người Thiên Chúa giáo,” Adah nói. “Cả người Thiên Chúa giáo và người Hồi giáo đều là nạn nhân.”
Ủy ban Hoa Kỳ về Tự do Tôn giáo Lưỡng đảng đã chỉ ra bạo lực chống lại cả người Thiên Chúa giáo và người Hồi giáo ở Nigeria, nói rằng có những vi phạm có hệ thống về quyền tự do tôn giáo ở quốc gia này. “Bạo lực ảnh hưởng đến số lượng lớn người Thiên Chúa giáo và người Hồi giáo ở nhiều tiểu bang trên khắp Nigeria,” ủy ban cho biết trong một báo cáo năm ngoái.
Ủy ban cũng mô tả phản ứng của chính phủ Nigeria đối với các cuộc tấn công của “các tác nhân phi nhà nước” nhắm vào dân thường Nigeria là chậm chạp hoặc không hiệu quả.
Các nhóm Hồi giáo như Boko Haram không phải là những tác nhân duy nhất đứng sau bạo lực ở Nigeria, các chuyên gia cho biết.
Ngoài Boko Haram và một nhánh của Nhà nước Hồi giáo ở miền bắc Nigeria, còn có một phong trào ly khai ở phía đông nam, các nhóm chiến binh sắc tộc ở vùng Đồng bằng Niger giàu dầu mỏ, các băng đảng bắt cóc ở phía tây bắc và các cuộc đụng độ giữa những người chăn gia súc Hồi giáo và nông dân Thiên Chúa giáo ở Vành đai Giữa do biến đổi khí hậu gây ra.
Các bình luận của ông Trump có thể liên quan nhiều hơn đến chính trị nội bộ Hoa Kỳ hơn là giải quyết một mối đe dọa an ninh ở Nigeria, các chuyên gia cho biết.
Một số nhà lập pháp Đảng Cộng hòa, liên minh với các bộ phận trong cộng đồng người Nigeria theo đạo Thiên Chúa ở Hoa Kỳ, từ lâu đã tập trung vào hoàn cảnh khó khăn của người Thiên Chúa giáo ở Nigeria. Và ông Trump có thể đã cố gắng gửi một thông điệp tới những người ủng hộ theo đạo Thiên Chúa của mình ở Hoa Kỳ, các chuyên gia cho biết.
“Đặc biệt là Đảng Cộng hòa tại Đồi Capitol, trong nhiều năm, đã cố gắng định khung Nigeria là ‘diệt chủng Kitô giáo’, và họ có những đồng minh mạnh mẽ trong cộng đồng người Nigeria hải ngoại ở Hoa Kỳ,” Darren Kerr, hiệu trưởng Trường Nghiên cứu Hòa bình tại Đại học California, San Diego, cho biết.
Dân số Nigeria với 230 triệu người chia đều gần như giữa người Hồi giáo và người Thiên Chúa giáo, và sự chia rẽ giáo phái đã gây ra bạo lực chính trị trong quá khứ. Những bình luận của ông Trump có nguy cơ “châm ngòi” vào một bối cảnh vốn đã mong manh, ông Kerr nói.
“Việc đưa sức nặng của Hoa Kỳ hoàn toàn về phía người Thiên Chúa giáo và định khung mọi thứ theo chiều hướng Hồi giáo-Thiên Chúa giáo có lẽ cực kỳ không hữu ích cho cả người Thiên Chúa giáo và người Hồi giáo ở Nigeria,” ông Kerr nói.
Tuy nhiên, Hoa Kỳ có cơ sở để đặt câu hỏi về cách chính phủ Nigeria đang sử dụng vũ khí và các hỗ trợ khác mà Washington đã cung cấp trong những năm qua, ông Kerr cho biết.
“Nếu Tổng thống đưa ra những nhận xét đo lường hơn và nói ‘Nigeria, chúng ta cho họ rất nhiều tiền này, chuyện gì đã xảy ra? Tôi nghĩ đó là một lời chỉ trích chính đáng từ phía Hoa Kỳ khi nói với chính phủ, ‘Này, các bạn đang làm gì vậy? Chiến lược ở đâu? Thành công ở đâu, sự tiến bộ mà chúng tôi đang mong đợi ở đâu?’”
Tin từ NBC News.
