ABIDJAN, Bờ Biển Ngà (AP) – Vài năm sau khi bị giam trong hầm trú ẩn cùng với chồng cũ, đồng thời là cựu tổng thống, người đã từ chối từ chức sau khi thua cuộc bầu cử, bà Simone Ehivet Gbagbo đang tìm cách trở lại Phủ Tổng Thống trong cuộc bầu cử Bờ Biển Ngà vào cuối tuần này. Giới phân tích cho rằng đây là một sự trở lại khó có thể xảy ra.
Bà Gbagbo, 76 tuổi, tranh cử tổng thống trong cuộc bầu cử hôm thứ Bảy với tư cách là ứng cử viên của đảng Phong trào Thế hệ Kỹ năng, cạnh tranh với bốn ứng cử viên khác, bao gồm cả đương kim Tổng Thống Alassane Ouattara, người đang tìm kiếm một nhiệm kỳ thứ tư.
Ở một quốc gia chưa từng có một nữ tổng thống, bà Gbagbo nói với Hãng thông tấn AP rằng bà có thể là người phụ nữ đầu tiên nắm giữ vị trí này. “Tôi nghĩ rằng ý tưởng này [về một nữ tổng thống] ít gây sốc hơn 20 năm trước”, bà nói sau một cuộc vận động tranh cử tổng thống ở Guibéroua, miền nam Bờ Biển Ngà, đồng thời cho rằng đất nước đã sẵn sàng cho một nữ tổng thống đầu tiên. “Thật tốt khi một người phụ nữ tranh cử, và không chỉ vì đó là tôi. Nhưng nếu là tôi thì càng tốt”.
Là đệ nhất phu nhân, bà Gbagbo là một chính trị gia quyền lực và gây tranh cãi, đồng thời đóng một vai trò tích cực trong triều đại của chồng bà. Được mệnh danh là “bà đầm thép” do ảnh hưởng trong quyền lực và lập trường cứng rắn đối với phe đối lập và quân nổi dậy, bà Gbagbo là đệ nhất phu nhân Bờ Biển Ngà trong những năm xung đột dưới thời chồng bà Laurent, người đã chứng kiến cả nội chiến và khủng hoảng bầu cử.
Sau khi lãnh đạo Bờ Biển Ngà từ năm 2000 đến năm 2010, bao gồm cả thời kỳ nội chiến từ năm 2002 đến năm 2007, cựu tổng thống đã từ chối thừa nhận thất bại trước ứng cử viên Ouattara trong cuộc bầu cử năm 2010, dẫn đến giao tranh khiến đất nước đứng trên bờ vực một cuộc nội chiến khác với ít nhất 3.000 người thiệt mạng.
Vợ chồng Gbagbo cuối cùng đã bị bắt vào năm 2011 sau khi quân đội Pháp và lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc được lực lượng ủng hộ Ouattara hậu thuẫn xông vào một boongke nơi họ ẩn náu tại dinh tổng thống ở Abidjan. Bà Laurent Gbagbo bị Tòa án Hình sự Quốc tế buộc tội liên quan đến bạo lực chết người năm 2010-2011 nhưng cuối cùng đã được trắng án. ICC đã ban hành lệnh bắt giữ bà Simone Gbagbo vì “tội ác chống lại loài người” nhưng đã dỡ bỏ lệnh này vào năm 2021 sau khi chồng bà được trắng án. Năm 2015, chính quyền Bờ Biển Ngà đã truy tố và kết án bà 20 năm tù với các tội danh bao gồm “làm suy yếu an ninh quốc gia”. Năm 2018, bà nhận được lệnh ân xá từ Ouattara và trở lại chính trường ngay sau đó.
Vợ chồng Gbagbo ly dị vào năm 2023, kết thúc nhiều thập kỷ không chỉ là hôn nhân mà còn là một liên minh chính trị bất thường, trong đó cả hai bắt đầu là những nhà lãnh đạo cách mạng trẻ tuổi và trở thành một cặp đôi quyền lực.
Không giống như chồng cũ, người không được phép tranh cử trong cuộc bầu cử tổng thống, Simone nằm trong danh sách cuối cùng gồm năm ứng cử viên tổng thống mà các nhà phân tích cho rằng có một thách thức yếu kém từ phe đối lập, bao gồm cả đảng của bà. Chính quyền bầu cử trước đó đã loại phần lớn các đối thủ nổi bật của Ouattara, bao gồm cựu tổng thống và cựu giám đốc điều hành Credit Suisse, Tidjane Thiam.
Bà Simone Gbagbo hy vọng sẽ nắm quyền dựa vào quá khứ của mình, khi đóng một vai trò quan trọng trong lịch sử chính trị Bờ Biển Ngà trong nửa thế kỷ. Là một giáo viên và nhà công đoàn, bà đã lãnh đạo các cuộc nổi dậy lớn vì nền chính trị đa đảng từ những năm 1970. Bà là đồng chí của Laurent Gbagbo trước khi trở thành vợ ông, và giống như ông, đã bị cầm tù và tra tấn vì các chiến dịch cách mạng của mình.
Với tư cách là đệ nhất phu nhân, bà là hiện thân cho đường lối cứng rắn của chức tổng thống và là một người phản đối mạnh mẽ nước Pháp của Jacques Chirac, cựu cường quốc thực dân. Bà bị cáo buộc có liên quan đến những khía cạnh đen tối hơn trong thời kỳ trị vì của chồng mình, đặc biệt là những hành vi lạm dụng ngoài vòng pháp luật do “biệt đội tử thần” thực hiện trong cuộc khủng hoảng chính trị năm 2010-2011, điều mà bà phủ nhận.
Bà đã hứa hẹn các chương trình phúc lợi xã hội để chống đói nghèo, vì đất nước có mức độ bất bình đẳng cao. Bà cũng hứa hẹn hòa giải, với những vết thương từ cuộc nội chiến vẫn còn mới. Simone Gbagbo bày tỏ lo ngại về căng thẳng trong bối cảnh cáo buộc đàn áp phe đối lập.
Người dân Bờ Biển Ngà “tức giận và thất vọng, và đúng như vậy”, bà nói với AP. “Tôi nghĩ điều khôn ngoan nên làm là đi bỏ phiếu ồ ạt và đánh bại ứng cử viên mà họ không muốn”.
Tin từ ABC News cho biết.
