Một số trung tâm y tế đang có những bước đi quyết liệt để cứu mẹ và bé sau khi các nghiên cứu chỉ ra quá nhiều bác sĩ đã không tuân thủ các hướng dẫn phòng ngừa tiền sản giật, một biến chứng thai kỳ có thể gây tử vong.
Hiện tại, các bệnh viện này khuyến cáo tất cả bệnh nhân mang thai của họ sử dụng aspirin liều thấp. Các nghiên cứu cho thấy loại thuốc này an toàn và có thể giúp ngăn ngừa tiền sản giật, tình trạng cao huyết áp, cùng các nguy cơ khác trong thai kỳ.
Tuần trước, tổ chức March of Dimes, một nhóm nghiên cứu và vận động phi lợi nhuận tập trung vào sức khỏe bà mẹ và trẻ sơ sinh, đã phê duyệt phương pháp này, cho rằng việc một số cơ sở y tế cung cấp thuốc cho tất cả bệnh nhân mang thai có thể là “hợp lý về mặt y tế”.
Động thái này có thể mở đường cho nhiều bác sĩ hơn khuyến cáo aspirin liều thấp cho tất cả bệnh nhân mang thai, tương tự như cách họ vẫn làm với vitamin trước sinh.
Tiền sản giật là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cho mẹ và bé, ảnh hưởng đến khoảng 1 trong 25 thai kỳ tại Hoa Kỳ. Các bà mẹ da đen, phụ nữ có tiền sử cao huyết áp hoặc tiểu đường, hoặc trên 35 tuổi thuộc nhóm có nguy cơ cao hơn.
Theo Preeclampsia Foundation, tỷ lệ mắc bệnh này đã tăng 25% trong hai thập kỷ qua tại Hoa Kỳ.
Báo cáo của March of Dimes cho biết, trong các thử nghiệm lâm sàng, aspirin liều thấp giúp giảm 15% nguy cơ tiền sản giật, giảm 20% sinh non và giảm 20% tỷ lệ tử vong chu sinh (tử vong thai nhi cuối thai kỳ hoặc trẻ sơ sinh trong tuần đầu đời).
Cách đây hơn một thập kỷ, Lực lượng Đặc nhiệm Phòng ngừa Hoa Kỳ đã khuyến cáo phụ nữ mang thai có nguy cơ cao mắc tiền sản giật nên sử dụng aspirin liều thấp, tốt nhất là từ tuần thứ 12 đến 16 của thai kỳ cho đến khi sinh, để ngăn ngừa biến chứng này. Hiệp hội Sản phụ khoa Hoa Kỳ cũng đã đưa ra hướng dẫn tương tự — nhưng các nghiên cứu cho thấy nhiều bác sĩ vẫn chưa tuân thủ.
Hướng dẫn mới của March of Dimes nêu rõ, nếu phần lớn bệnh nhân mang thai tại một phòng khám có nguy cơ cao mắc tiền sản giật, thì việc khuyến cáo aspirin liều thấp cho tất cả bệnh nhân mang thai của họ là hợp lý.
Một số bác sĩ sản khoa đã hoan nghênh báo cáo mới của March of Dimes, đồng tác giả với California Maternal Quality Care Collaborative, cho rằng báo cáo này có thể giúp giảm tỷ lệ tiền sản giật.
“Một tuyên bố từ các tổ chức uy tín, dựa trên khoa học như vậy thực sự có thể tạo ra sự thay đổi,” Tiến sĩ Adam Lewkowitz, chuyên gia về tiền sản giật và trợ lý giáo sư sản phụ khoa tại Trường Y Warren Alpert thuộc Đại học Brown, cho biết.
“KHÔNG AI NÓI VỀ” ASPIRIN LIỀU THẤP
Khoảng năm tuần trước ngày sinh, Angela Jones đột nhiên nói lắp bắp và thị lực mờ đi. Trên đường đến bệnh viện, bà bị co giật và không còn nhớ gì về việc sinh con bằng phương pháp sinh mổ cấp cứu.
Nếu các bác sĩ của bà Jones tuân thủ hướng dẫn của Hiệp hội Sản phụ khoa Hoa Kỳ, họ đã nhận ra rằng do bà có nguy cơ cao mắc tiền sản giật, bà lẽ ra phải dùng aspirin liều thấp trong suốt thai kỳ.
“Không ai từng đề cập đến việc dùng aspirin liều thấp với tôi,” bà Jones, sống ở Downey, California, chia sẻ với California Maternal Quality Care Collaborative. “Tôi không biết mình có thể bị co giật, đột quỵ hay thậm chí tử vong vì tiền sản giật.”
Bà Angela Jones có nguy cơ cao mắc tiền sản giật trong thai kỳ. (Ảnh: Courtesy of Angela Jones)
Các nhóm này cung cấp một công cụ sàng lọc để bác sĩ có thể xác định những bệnh nhân nào nên dùng thuốc, và bà Jones đã đáp ứng một số tiêu chí: bà là người da đen, béo phì, và đây là lần mang thai đầu tiên của bà sau hơn 10 năm.
CÔNG THỨC PHỨC TẠP, TỐN NHIỀU THỜI GIAN
Nhiều bác sĩ sản khoa cho rằng những trường hợp như bà Jones bị bỏ sót vì các cuộc hẹn khám bệnh, thường chỉ kéo dài 15 phút, quá bận rộn để thực hiện một đánh giá phức tạp về các yếu tố nguy cơ của bệnh nhân.
Một nghiên cứu năm 2022 từ Trường Y Duke University cho thấy, trong số các em bé sinh ra tại Hoa Kỳ vào năm 2019, có 85,7% bà mẹ đủ điều kiện sử dụng aspirin liều thấp trong thai kỳ, nhưng theo Hiệp hội Sản phụ khoa và Sản khoa, chưa đến một nửa số bệnh nhân mang thai lẽ ra phải dùng thuốc thì đang dùng.
Theo March of Dimes, aspirin liều thấp có thể ngăn ngừa tiền sản giật bằng cách cải thiện lưu lượng máu đến tử cung. Mặc dù một số nghiên cứu cho thấy nguy cơ chảy máu tăng lên đối với mẹ, March of Dimes cho biết một đánh giá 21 thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng đã không cho thấy nguy cơ chảy máu tăng lên, và nhóm này khẳng định không có bằng chứng về tác hại đối với mẹ hoặc bé.
Do công thức xác định phụ nữ mang thai nào nên dùng aspirin liều thấp có thể phức tạp và tốn thời gian, ngày càng có nhiều bệnh viện lớn bắt đầu khuyến cáo loại thuốc này cho tất cả bệnh nhân mang thai của họ.
Tiến sĩ David Hackney, trưởng khoa y học bà mẹ-thai nhi tại Bệnh viện Đại học Cleveland Medical Center, cho biết các hướng dẫn hiện tại là quá tải. “Tất cả đều có vẻ hay trên lý thuyết, nhưng rồi lại là cách mọi thứ diễn ra trong thế giới thực,” ông Hackney nói.
Vì vậy, Bệnh viện Đại học đã bắt đầu khuyến cáo aspirin liều thấp cho tất cả phụ nữ mang thai vài tháng trước, ông cho biết.
Cleveland Clinic cũng đã có động thái tương tự, Tiến sĩ Adina Kern-Goldberger, trợ lý giáo sư tại Trường Y Cleveland Clinic Lerner, cho biết.
Parkland Health ở Dallas, một trong những bệnh viện sản khoa bận rộn nhất Hoa Kỳ, đã bắt đầu thực hiện chính sách này ba năm trước, theo Tiến sĩ Elaine Duryea, trưởng khoa sản tại Parkland và là phó giáo sư sản phụ khoa tại UT Southwestern Medical Center. Bà cho biết đội ngũ của bà hiện đang theo dõi tỷ lệ tiền sản giật để xem liệu chính sách này có tạo ra sự khác biệt hay không.
Tại tất cả các cơ sở này, bệnh nhân có thể từ chối dùng thuốc nếu họ muốn, nhưng các bác sĩ sản khoa cho biết hầu hết đều không làm vậy.
Các trung tâm y tế khác thì tỏ ra không mấy nhiệt tình với aspirin liều thấp.
Northwell Health, hệ thống chăm sóc sức khỏe lớn nhất New York, không khuyến cáo phổ biến aspirin liều thấp cho tất cả bệnh nhân mang thai, theo Tiến sĩ Matthew Blitz, giám đốc nghiên cứu lâm sàng thuộc khoa y học bà mẹ-thai nhi tại Northwell Health.
“Ý tưởng là không gây hại, vì vậy việc cho tất cả mọi người dùng, kể cả những người không cần, vẫn là một mối lo ngại lớn,” ông Blitz nói.
Tuy nhiên, ông lưu ý rằng công cụ sàng lọc là “cực kỳ tốn thời gian” và có thể Northwell cuối cùng sẽ quyết định khuyến cáo aspirin liều thấp cho tất cả bệnh nhân mang thai.
Bà Jones, người mẹ ở California, bày tỏ hy vọng báo cáo mới sẽ tạo ra sự khác biệt.
Năm ngoái, bà lại mang thai, và mặc dù các hướng dẫn cho rằng bà nên được dùng aspirin — tiền sử tiền sản giật là một trong những tiêu chí — bà cho biết bác sĩ của bà đã không đề xuất cho đến khi bà được sáu tháng, nhiều tuần muộn hơn so với khuyến cáo.
Bà lại bị tiền sản giật, với huyết áp cao nguy hiểm và thị lực mờ.
“Các bác sĩ cần nói cho mọi người biết về điều này,” bà nói. “Điều đó khiến tôi tức giận — như kiểu, cái quái gì đang diễn ra trong hệ thống này vậy?”
Tin từ NBC News ngày 15 tháng 11 năm 2025.
