WASHINGTON — Các chuyên gia pháp lý cho rằng việc Tổng Thống Donald Trump thúc ép Bộ trưởng Tư pháp truy tố ba đối thủ chính trị mà ông coi là kẻ thù có thể phản tác dụng, làm suy yếu nỗ lực của ông nhằm trừng phạt họ nếu các vụ án được đưa ra tòa.
Trong một bài đăng trên mạng xã hội vào thứ Bảy tuần trước, Tổng Thống Donald Trump đã gây áp lực lên Bộ trưởng Tư pháp Pam Bondi về ba nhân vật đã khiến ông bất bình và chưa đối mặt với các cáo buộc hình sự: Thượng nghị sĩ Adam Schiff, D-Calif.; Tổng chưởng lý tiểu bang New York Letitia James; và cựu Giám đốc FBI James Comey.
Ông Trump đã viện dẫn việc mình bị luận tội và truy tố nhiều lần “vì những chuyện không đâu!”
“CÔNG LÝ PHẢI ĐƯỢC THỰC THI NGAY BÂY GIỜ!!!” ông viết. Ông cũng trích dẫn các “tuyên bố và bài đăng” không xác định mà ông đọc được, cho rằng bộ ba này “’tội lỗi chết người, nhưng sẽ không có gì xảy ra.’”
Bruce Green, giáo sư tại Trường Luật Fordham chuyên về các vấn đề đạo đức, cho biết do lời kêu gọi của ông Trump, các luật sư bào chữa có thể lập luận tại tòa rằng thân chủ của họ là đối tượng của việc truy tố có chọn lọc và không nhận được quy trình pháp lý công bằng theo yêu cầu của Hiến pháp.
“Nếu họ chọn những người này không phải vì họ có tội về điều gì đó… mà vì tổng thống muốn họ phải chịu tội vì họ là đảng viên Dân chủ và họ đã gây khó chịu cho ông ấy trước đây, thì đó là một cơ sở không thể chấp nhận được,” ông Green nói.
Stephen Gillers, giáo sư đạo đức pháp lý tại Đại học New York, cho biết một vấn đề khác là liệu ông Schiff, bà James và ông Comey có thể nhận được một phiên tòa công bằng hay không nếu sự việc đi đến mức đó.
“Ông ấy là kẻ thù lớn nhất của chính mình,” ông Gillers nói về ông Trump.
“Đôi khi người ta đưa ra tuyên bố, nhưng đây là tổng thống Hoa Kỳ đang nói với tòa án và bồi thẩm đoàn rằng những người bị xét xử trước họ là có tội. Tôi không thể tưởng tượng được tòa án sẽ cho phép điều đó đi đến phán quyết. Sự thiên vị từ những lời tuyên bố như vậy là rất lớn,” ông Gillers nói thêm.
John Walsh, cựu công tố viên Hoa Kỳ tại Colorado, nhận định: “Điều đó chắc chắn cho phép phía bào chữa lập luận rằng các cáo buộc mang động cơ chính trị và không dựa trên cơ sở pháp lý cũng như bằng chứng. Một số thẩm phán có thể thấy điều đó thuyết phục tùy thuộc vào các kiến nghị trước phiên tòa.”
Tuy nhiên, ông cũng nói thêm rằng ngay cả khi Bộ Tư pháp nhận thức được thực tế này, các quan chức có thể đang theo đuổi một chiến lược mà ông mô tả là, “Cuộc điều tra chính là sự trừng phạt.”
Ông cho biết việc phải đối mặt với một cuộc điều tra liên bang tốn kém chi phí và có thể gây tổn hại đáng kể đến danh tiếng của đối tượng.
“Một cuộc điều tra là một việc rất nghiêm túc đối với các chuyên gia, vâng, chỉ riêng việc tự bào chữa cũng đã tốn kém,” ông nói thêm.
Jill Wine-Banks, cựu cố vấn pháp lý của Quân đội Hoa Kỳ và là trợ lý công tố viên đặc biệt trong vụ Watergate, cho biết tin nhắn bất thường của ông Trump gửi cho bà Bondi — mà ông gọi là “Pam” — đã đặt Bộ trưởng Tư pháp vào một tình thế khó xử.
Nếu bà Bondi chiều theo ý tổng thống và Bộ Tư pháp tìm cách truy tố ông Schiff, bà James và ông Comey, “ai sẽ tin rằng điều đó không phải vì mục đích chính trị?” bà Wine-Banks hỏi một cách tu từ. “Và nếu bà ấy không làm, bà ấy sẽ bị sa thải. Vì vậy, đó là tình thế tiến thoái lưỡng nan, bất kể bà ấy làm gì.”
Ông Trump đã giảm nhẹ thông điệp của mình với bà Bondi sau đó vào thứ Bảy. Ông đăng rằng bà Bondi đang làm một “công việc TUYỆT VỜI” và sau đó nói với các phóng viên: “Nếu họ không có tội thì không sao. Nếu họ có tội, hoặc nếu họ nên bị phán xét, thì họ nên bị phán xét. Và chúng ta phải làm điều đó ngay bây giờ.”
Cả ba người mà ông Trump chỉ đích danh đều khiến ông tức giận vì những lý do khác nhau.
Ông Comey đã lãnh đạo cuộc điều tra về khả năng liên quan đến Nga của ông Trump, kết luận rằng chiến dịch của ông Trump không thông đồng với các đặc vụ Nga. Ông Trump đã sa thải ông Comey chỉ 5 tháng sau nhiệm kỳ đầu tiên. Ông Comey từ chối bình luận hôm thứ Hai.
Ông Schiff, khi đó là thành viên Hạ viện, đã lãnh đạo cuộc luận tội đầu tiên đối với ông Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên của tổng thống. Ông Schiff đã đăng phản hồi của mình lên ông Trump trên mạng xã hội: “Không có gì phải che giấu về sự trả đũa và vũ khí hóa chính trị. Tất cả đều công khai.”
Bà James đã thắng kiện dân sự chống lại ông Trump vào năm 2022, cáo buộc ông thổi phồng giá trị tài sản, bao gồm cả bất động sản, trong các đơn xin vay tiền. Khoản phạt tài chính của vụ kiện chống lại ông Trump sau đó đã bị hủy bỏ.
Văn phòng của bà James từ chối yêu cầu bình luận.
Tại một cuộc họp báo hôm thứ Hai, Thư ký Báo chí Tòa Bạch Ốc Karoline Leavitt đã khuếch đại lời lên án của ông Trump đối với bộ ba này.
“Quý vị nhìn vào những người như Adam Schiff và James Comey và Letitia James,” bà nói, “mà tổng thống có lý do chính đáng để thất vọng.”
Bà nói thêm rằng ông Trump “muốn sự chịu trách nhiệm cho những kẻ lừa đảo tham nhũng này, những kẻ đã lạm dụng quyền lực của mình, lạm dụng lời thề phục vụ của mình để nhắm vào cựu tổng thống và sau đó là ứng cử viên cho chức vụ cao nhất của đất nước.”
Ông Trump từ lâu đã cho rằng ông là nạn nhân của một hệ thống tư pháp bị vũ khí hóa khi Joe Biden còn đương chức. Trong bài phát biểu nhậm chức ngày 20 tháng 1, ông đã cam kết chấm dứt những hành vi như vậy.
“Không bao giờ nữa chúng ta sẽ cho phép sức mạnh to lớn của nhà nước bị vũ khí hóa để đàn áp các đối thủ chính trị — điều mà tôi biết rõ,” ông nói. “Chúng ta sẽ không cho phép điều đó xảy ra. Nó sẽ không xảy ra nữa.”
Bà Bondi cũng đưa ra lời hứa tương tự trong phiên điều trần xác nhận trước Thượng viện Hoa Kỳ vào tháng 1. “Dưới sự quản lý của tôi, sự vũ khí hóa đảng phái của Bộ Tư pháp sẽ chấm dứt,” bà nói. “Nước Mỹ phải có một cấp độ công lý cho tất cả mọi người.”
Tuy nhiên, các nhà phê bình lo ngại rằng ông Trump đang xóa bỏ các quy chuẩn sau vụ Watergate được cho là sẽ bảo vệ các công tố viên khỏi sự can thiệp chính trị.
Nghị sĩ Don Bacon, R-Neb., nói với NBC News trong một tuyên bố: “Tổng thống không nên chỉ đạo Bộ trưởng Tư pháp truy tố những người đã theo đuổi ông ấy trong sáu năm qua. Luật pháp là sự ăn mòn đối với nền dân chủ và ông ấy đang làm chính xác những gì ông ấy đã cáo buộc đảng Dân chủ làm với ông ấy. Chúng ta cần chấm dứt vòng luẩn quẩn của luật pháp và leo thang. Những tuyên bố công khai của ông ấy với bộ trưởng tư pháp là không khôn ngoan và chúng làm suy giảm niềm tin của công dân vào hệ thống pháp lý của chúng ta.”
Một diễn biến đáng lo ngại xảy ra vào tuần trước, theo các nhà phê bình, khi công tố viên liên bang được giao nhiệm vụ điều tra các cáo buộc gian lận thế chấp đối với bà James đã từ chức sau khi ông Trump nói rằng ông không muốn ông ta giữ chức vụ đó nữa. (Ông Trump nói rằng ông đã sa thải công tố viên Erik Siebert.)
Các quan chức của chính quyền Trump đã gây áp lực buộc ông Siebert điều tra các cáo buộc gian lận thế chấp tiềm ẩn đối với bà James.
Hai nguồn tin thực thi pháp luật liên bang cho biết các công tố viên không tin rằng họ có đủ bằng chứng để buộc tội bà James gian lận thế chấp liên quan đến một ngôi nhà ở Virginia mà bà mua cho cháu gái vào năm 2023.
Cùng các nguồn tin đó cho biết các công tố viên cảm thấy không đủ bằng chứng để buộc tội ông Comey liên quan đến các cáo buộc ông đã nói dối Quốc hội vào năm 2020 về các cuộc điều tra của FBI đối với cuộc bầu cử năm 2016.
Nghị sĩ John Kennedy, R-La., thành viên Ủy ban Tư pháp, nói với NBC News: “‘Hai cái sai không làm nên một cái đúng, nhưng nó làm cho mọi thứ trở nên cân bằng’ là kiểu điều xảy ra ở những quốc gia mà giải xổ số Powerball là 287 con gà và một con dê. Điều đó không nên xảy ra ở Mỹ.”
“Chính quyền Tổng thống Biden đã khởi xướng ‘luật pháp’ này, như giới truyền thông gọi, và tôi đã lo ngại rằng họ đã giải phóng những thế lực mà họ không thể kiểm soát,” ông nói thêm. “Tôi đã chất vấn Bộ trưởng Tư pháp Bondi về điều này trong phiên điều trần của bà ấy, và bà ấy đã đồng ý với tôi. Bất kỳ cuộc truy tố nào đối với một quan chức công quyền phải dựa trên bằng chứng khách quan, thuyết phục về hành vi phạm tội, không dựa trên hệ tư tưởng chính trị của quan chức đó.”
