Chính sách cứng rắn của Amazon trong việc yêu cầu nhân viên trở lại văn phòng đang vấp phải sự phản ứng mạnh mẽ, đặc biệt là từ những người khuyết tật. Các nhân viên cho rằng công ty đang vi phạm Đạo luật về Người khuyết tật Hoa Kỳ (Americans with Disabilities Act – ADA) cũng như quyền thương lượng tập thể của họ.
Ít nhất hai nhân viên đã nộp đơn khiếu nại lên Ủy ban Cơ hội Việc làm Bình đẳng (EEOC) và Ban Quan hệ Lao động Quốc gia (NLRB), hai cơ quan liên bang giám sát các điều kiện làm việc. Một trong số họ đã cung cấp cho EEOC danh sách 18 nhân viên có hoàn cảnh tương tự để nhấn mạnh đây không phải là trường hợp cá biệt và hỗ trợ các cơ quan liên bang điều tra.
Những nhân viên khuyết tật cảm thấy bất mãn với cách Amazon xử lý yêu cầu hỗ trợ (accommodation) của họ, bao gồm miễn trừ quy định phải đến văn phòng 5 ngày mỗi tuần. Họ bày tỏ sự không hài lòng trên các kênh chat nội bộ và khuyến khích đồng nghiệp trả lời các khảo sát về chính sách này.
Phản ứng lại, Amazon bị cáo buộc xóa các bài đăng như vậy và cảnh báo rằng chúng vi phạm quy định về liên lạc nội bộ. Một nhân viên cho biết họ đã bị sa thải, và một người khác nói rằng họ được yêu cầu tìm vị trí khác sau khi lên tiếng ủng hộ những người khuyết tật trên bảng tin nội bộ. Cả hai đều đã nộp đơn khiếu nại lên EEOC và NLRB.
Việc Amazon sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để quản lý các yêu cầu hỗ trợ của nhân viên khuyết tật cũng gây ra sự phản đối nội bộ và có thể khiến công ty đối mặt với thách thức pháp lý.
Bà Zoe Hoffmann, người phát ngôn của Amazon, cho biết đội ngũ Disability and Leave Services của công ty đảm bảo nhân viên được tiếp cận các hỗ trợ và điều chỉnh cần thiết để làm việc hiệu quả và thăng tiến. Bà khẳng định quy trình này rất chu đáo và các tương tác không bị tự động hóa. “Amazon tôn trọng quyền của nhân viên được tổ chức công đoàn và không can thiệp vào các quyền này. Chúng tôi không phân biệt đối xử hay trả đũa nhân viên vì tham gia các hoạt động tổ chức,” bà Hoffmann nói trong một thông cáo gửi qua email. “Chúng tôi cam kết hỗ trợ nhân viên bằng cách cung cấp các biện pháp hỗ trợ hiệu quả đáp ứng nhu cầu cá nhân và nhu cầu của doanh nghiệp.”
Trước đó, Bloomberg đã đưa tin vào tháng 11 năm ngoái rằng Amazon đang làm khó khăn hơn cho nhân viên khuyết tật để được làm việc tại nhà. Công ty đã áp dụng quy trình xét duyệt nghiêm ngặt hơn cho cả yêu cầu mới và gia hạn các thỏa thuận làm việc từ xa hiện có. Nhân viên bị ảnh hưởng phải tham gia “đánh giá đa cấp lãnh đạo” và một số được yêu cầu thử nghiệm trong một tháng để xác định xem các biện pháp hỗ trợ có đáp ứng nhu cầu của họ không.
Một số nhân viên nói với Bloomberg lúc đó rằng họ tin hệ thống được thiết kế để từ chối các yêu cầu làm việc tại nhà và khiến nhân viên khuyết tật nản lòng mà nghỉ việc, và một số người đã làm như vậy. Amazon phủ nhận hệ thống được thiết kế để khuyến khích nhân viên nghỉ việc.
Kể từ đó, nhân viên đã cùng nhau phản đối chính sách này. Một nhân viên đã liên tục đăng một khảo sát trực tuyến để thu thập phản hồi của đồng nghiệp, bất chấp yêu cầu dừng lại của công ty. Cuộc khảo sát cuối cùng thu thập được hơn 200 phản hồi, dù Amazon liên tục xóa đi, và kết quả phản ánh sự phản đối mạnh mẽ đối với cách Amazon đối xử với nhân viên khuyết tật.
Hơn 71% nhân viên khuyết tật của Amazon tham gia khảo sát cho biết công ty đã từ chối hoặc không đáp ứng hầu hết yêu cầu hỗ trợ của họ, trong khi một nửa cho biết họ phải đối mặt với môi trường làm việc “thù địch” sau khi tiết lộ tình trạng khuyết tật và yêu cầu hỗ trợ.
Một người trả lời khảo sát cho biết họ xin phép làm việc tại nhà sau khi bị đột quỵ nhiều lần khiến họ không thể lái xe. Người này nói Amazon gợi ý chuyển nhà đến gần văn phòng hơn và đi phương tiện công cộng. Một người khác cho biết họ không thể lái xe quá 15 phút do đau mãn tính. Amazon đề xuất họ dừng xe và duỗi người trong chuyến đi làm, điều mà nhân viên này cho là không an toàn khi lái xe trên đường cao tốc đông đúc.
Bloomberg không thể xác minh các phản hồi từ cuộc khảo sát nhân viên ẩn danh. Amazon không tranh cãi các tường thuật này và nói rằng họ xem xét nhiều giải pháp khác nhau cho các yêu cầu hỗ trợ, bao gồm cả điều chỉnh việc đi lại của nhân viên.
Bà Hoffmann cho biết, khi phù hợp, Amazon điều chỉnh lịch trình, ánh sáng và vị trí bàn làm việc. Công ty cũng cung cấp dịch vụ huấn luyện nghề nghiệp. Nếu cần thiết, công ty có thể cung cấp điều chỉnh việc đi lại. Bà nói, trong những trường hợp hiếm hoi, nhân viên khuyết tật được phép làm việc tại nhà toàn thời gian hoặc bán thời gian.
Việc sử dụng AI để phân tích các yêu cầu hỗ trợ, đọc ghi chú của bác sĩ và đưa ra khuyến nghị dựa trên từ khóa cũng tạo ra sự phản đối nội bộ. Bloomberg đã xem xét ảnh chụp màn hình từ một công cụ lập trình nội bộ cho thấy các hướng dẫn được thiết kế để hướng dẫn phần mềm AI trong việc đánh giá và trích xuất dữ liệu từ các tài liệu do nhân viên và bác sĩ điền. Các bot được cung cấp ngữ cảnh, gợi ý các câu hỏi tiếp theo và danh sách dài các biện pháp hỗ trợ tiềm năng cho nhân viên thị lực kém. Cũng có hướng dẫn chi tiết để phần mềm không hỏi các câu hỏi không cần thiết hoặc tạo ra dữ liệu không liên quan.
Amazon từ lâu đã sử dụng tự động hóa để quản lý lực lượng lao động khổng lồ của mình hiệu quả hơn. Nhưng việc triển khai các công cụ này cho các vấn đề nhân sự nhạy cảm có nguy cơ bỏ sót các chi tiết nhỏ về hoàn cảnh của nhân viên mà con người có thể nhận ra và xem xét. Làm như vậy cũng có thể dẫn đến các rắc rối pháp lý nếu nhân viên khiếu nại phần mềm đã đưa ra các lỗi trong quy trình. Và việc sử dụng AI có nguy cơ làm xa lánh nhân viên hơn nữa, những người vốn đã phải giao tiếp với chatbot và hệ thống tự động, thay vì đồng nghiệp, cho nhiều công việc khác nhau.
Bà Chai Feldblum, cựu ủy viên của EEOC, cho biết: “Không thể tưởng tượng được rằng các công ty sẽ không sử dụng AI cho bất kỳ nhu cầu nào, bao gồm cả nhu cầu này.” Nhưng trong trường hợp có thách thức pháp lý, bà nói, Amazon sẽ phải chứng minh rằng việc cung cấp hỗ trợ cho nhân viên gây ra gánh nặng bất hợp lý cho công ty. “Tôi sẽ không để AI đưa ra phán quyết cuối cùng,” bà Feldblum nói.
Các quy trình hỗ trợ và chuyển việc nội bộ được tự động hóa một phần của Amazon là những yếu tố chính trong đơn khiếu nại của nhân viên gửi tới EEOC. Nhân viên cho rằng quy trình này không đủ tính tương tác để cung cấp cái nhìn toàn diện về những hạn chế về thể chất của một người và liệu các biện pháp hỗ trợ hợp lý có thể giúp họ thực hiện công việc của mình hay không. “Nếu có dấu hiệu cho thấy Amazon đang sử dụng một quy trình trí tuệ nhân tạo rập khuôn để quản lý các yêu cầu này, thì đó không phải là tương tác,” ông David Hutt, giám đốc pháp lý của Mạng lưới Quyền Người khuyết tật Quốc gia, cho biết. “Các tòa án khá hoài nghi về những biện pháp hỗ trợ kiểu mẫu không được điều chỉnh cụ thể theo tình trạng khuyết tật và chức năng công việc của từng người.”
Hai nhân viên cho biết Amazon đã viện dẫn chính sách “xúi giục” (solicitation) khi xóa các bài đăng của họ khỏi các kênh liên lạc nội bộ. Chính sách này cấm nhân viên yêu cầu người khác đóng góp tài chính, phát tán tài liệu quảng cáo hoặc thu thập chữ ký trên các đơn kiến nghị trừ khi có sự cho phép của công ty, theo các tài liệu được Bloomberg xem xét.
Ngăn cản nhân viên thảo luận về nơi làm việc có thể gây phản tác dụng nếu NLRB xác định rằng việc đó can thiệp vào các quyền được bảo vệ của họ trong việc tổ chức và tranh luận về các điều kiện làm việc, bà Kate Bronfenbrenner, giám đốc nghiên cứu giáo dục lao động tại Đại học Cornell, cho biết. “Nếu hai người trở lên bị phạt hoặc bị ép buộc dưới bất kỳ hình thức nào chống lại việc thực hiện quyền của họ, đó là một vi phạm,” bà Bronfenbrenner nói. “Việc này có được thực thi hay không lại là một câu hỏi khác,” bà nói thêm, viện dẫn việc cắt giảm ngân sách của các cơ quan liên bang khác nhau.
Khi các kênh liên lạc nội bộ bị giám sát, nhân viên Amazon đã đăng một bản kiến nghị trên Change.org kêu gọi công ty cải cách các chính sách của mình.
Tranh chấp này có thể ảnh hưởng đến hàng ngàn nhân viên Amazon. Một kênh Slack nội bộ dành cho nhân viên khuyết tật có 13,000 thành viên. Amazon cho biết họ không theo dõi tổng số nhân viên khuyết tật vì việc tiết lộ thông tin là tự nguyện.
Sự gia tăng làm việc từ xa trong đại dịch đã giúp tăng số người khuyết tật có việc làm lên gần 23% vào năm ngoái, gần đạt mức cao kỷ lục kể từ khi Cục Thống kê Lao động Hoa Kỳ bắt đầu theo dõi số liệu này vào năm 2008. Làm việc tại nhà có thể mang lại lợi ích cho những người mắc nhiều loại khuyết tật, bao gồm dị ứng mãn tính, hạn chế vận động và rối loạn lo âu.
Nhân viên Amazon đã từng đưa ra các khiếu nại về điều kiện làm việc trong quá khứ. EEOC gần đây nhất vào năm ngoái đã điều tra các cáo buộc rằng công ty phân biệt đối xử với thai phụ làm việc tại các kho hàng ở California, Connecticut, New Jersey và North Carolina bằng cách từ chối các yêu cầu hỗ trợ của họ. Người phát ngôn của cơ quan này đã từ chối cung cấp thông tin cập nhật về tình trạng điều tra. Năm 2021, Amazon đã dàn xếp tranh chấp với hai nhân viên tại trụ sở chính ở Seattle, những người cáo buộc họ bị sa thải để trả đũa cho các hoạt động vận động tại nơi làm việc liên quan đến biến đổi khí hậu và điều kiện làm việc, bao gồm mời đồng nghiệp tham gia một sự kiện trực tuyến nhằm kết nối nhân viên công nghệ với nhân viên kho hàng. Các cáo buộc của họ đã dẫn đến đơn khiếu nại lên ban lao động cáo buộc Amazon về các hành vi lao động không công bằng.
Theo tin từ Bloomberg đăng trên Seattle Times ngày 14/06/2025.
