Trong tháng 10 năm 2018, nhà báo Jamal Khashoggi, một cây bút của tờ Washington Post có trụ sở tại Mỹ, đã bị sát hại bên trong Đại sứ quán Ả Rập Xê Út tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ. Cơ quan Tình báo Trung ương Hoa Kỳ (CIA) đã kết luận rằng vụ ám sát này do các đặc vụ Ả Rập Xê Út thực hiện theo lệnh của Thái tử Mohammed bin Salman. Thái tử đã phủ nhận các cáo buộc, mặc dù các cơ quan tình báo khác của Mỹ sau đó cũng đưa ra đánh giá tương tự.
Trong tháng này, Tổng Thống Trump đã dành những lời ca ngợi cho lãnh đạo Ả Rập Xê Út trong lần đầu tiên mời ông đến Nhà Trắng kể từ vụ sát hại. “Chúng tôi đã là những người bạn rất tốt trong một thời gian dài,” ông Trump nói. “Chúng tôi luôn ở cùng một phe trong mọi vấn đề.”
Rõ ràng, sự khinh miệt chung – và nỗi sợ hãi – đối với báo chí tự do của hai người đã thể hiện rõ, từ việc hạ thấp vụ giết hại Khashoggi cho đến việc gắt gỏng với phóng viên Mary Bruce của ABC News khi cô hỏi về vụ giết người này.
“Bạn không cần phải làm bẽ mặt khách của chúng ta bằng cách hỏi một câu hỏi như vậy,” ông Trump nói, sau đó tiếp tục công kích một nhà báo không có mặt tại sự kiện vì anh ta đã bị bịt miệng, vĩnh viễn. Đề cập đến Khashoggi, ông nói: “Nhiều người không thích người đàn ông mà bạn đang nói đến. Dù bạn có thích ông ta hay không, thì “chuyện đã xảy ra”.
Những va chạm xe cộ xảy ra. Sữa đổ cũng xảy ra. Nhưng vụ ám sát có tổ chức đối với một nhà báo bởi một chế độ mà anh ta giám sát không phải là một trong những “chuyện” xảy ra ngẫu nhiên. Đó là một vụ hành quyết có tổ chức nhằm bịt miệng những người chỉ trích, kiểm soát câu chuyện và chôn vùi bất kỳ tham nhũng, lạm dụng nhân quyền hoặc sai trái nào mà một nền báo chí tự do lành mạnh có trách nhiệm phơi bày.
Cô Bruce đã làm những gì một phóng viên có năng lực nên làm. Cô đã đi lệch khỏi chương trình “ca ngợi Ả Rập Xê Út” vào thứ Ba để đặt những câu hỏi khó cho những người đàn ông quyền lực vốn không quen bị chất vấn về bất cứ điều gì, chứ đừng nói đến giết người. Cuộc gặp nhằm làm nổi bật khoản đầu tư của quốc gia giàu dầu mỏ vào nền kinh tế Hoa Kỳ, và theo sự thúc đẩy của ông Trump, Thái tử Mohammed cho biết các khoản đầu tư đó có thể lên tới 1 nghìn tỷ đô la.
Thái tử Mohammed đã nói về cái chết của Khashoggi, cho rằng đất nước ông hy vọng sẽ làm tốt hơn trong tương lai, dù điều đó có nghĩa là gì. “Đó là điều đau đớn, một sai lầm lớn, và chúng tôi đang cố gắng hết sức để điều này không xảy ra nữa.”
Và để đảm bảo hai người đàn ông đã làm rõ họ quan tâm đến nhà báo bị sát hại ít như thế nào, và họ coi thường giới truyền thông ra sao, ông Trump đã nhấn mạnh những điểm đó khi ông gọi câu hỏi của cô Bruce là “một câu hỏi kinh khủng, vô kỷ luật, và chỉ là một câu hỏi tồi tệ”. Ông còn gợi ý rằng ABC nên bị thu hồi giấy phép phát sóng.
Ông Trump xác nhận vào thứ Ba rằng ông có ý định bán máy bay chiến đấu tàng hình F-35 “hàng đầu” cho Riyadh. Cần lưu ý rằng đội gồm 15 đặc vụ Ả Rập Xê Út bị cáo buộc liên quan đến vụ giết Khashoggi đã bay tới Istanbul trên máy bay của chính phủ. Phóng viên này đã bị dụ đến Đại sứ quán Ả Rập Xê Út để nhận giấy tờ cần thiết cho đám cưới dự kiến của anh ta với một phụ nữ Thổ Nhĩ Kỳ.
Thái tử không hề hay biết gì về vụ việc, ông Trump nói hôm thứ Ba, bất chấp kết quả của báo cáo năm 2021 từ Văn phòng Giám đốc Tình báo Quốc gia, trong đó trích dẫn “sự tham gia trực tiếp của một cố vấn chủ chốt và các thành viên trong đội bảo vệ của Mohammed bin Salman.” Báo cáo kết luận rằng “khả năng cao là các quan chức Ả Rập Xê Út sẽ không thực hiện một hoạt động như vậy mà không có sự cho phép của Thái tử.”
Không có gì đáng ngạc nhiên, chính phủ Ả Rập Xê Út đã cố gắng né tránh vấn đề trước đó bằng cách tuyên bố Khashoggi bị giết bởi các quan chức “lang thang”, khẳng định rằng vụ giết người và chặt xác không phải là có kế hoạch trước. Họ không đưa ra lời giải thích nào về việc làm thế nào mà một chiếc cưa xương lại có sẵn bên trong đại sứ quán.
Năm người đàn ông đã bị kết án tử hình, nhưng sau đó một trong những người con trai của Khashoggi đã thông báo rằng gia đình đã tha thứ cho những kẻ giết người, và theo luật Hồi giáo, điều này đã cứu họ khỏi bị hành quyết.
Việc Tổng Thống Trump chỉ trích cô Bruce của ABC là lần thứ hai trong một tuần ông đã nặng lời với một nữ phóng viên khi cô đặt câu hỏi “khó” (tức là bất cứ điều gì Newsmax sẽ không hỏi). Ông Trump đang phát biểu với các phóng viên trên Air Force One vào thứ Sáu tuần trước khi Catherine Lucey của Bloomberg News hỏi ông câu hỏi tiếp theo về các hồ sơ Epstein. Tổng thống trả lời: “Im lặng. Im lặng, heo con.”
Sự khinh miệt của ông Trump đối với báo chí là rõ ràng, nhưng còn có điều khác mà ông chia sẻ với thái tử, Viktor Orban của Hungary và Vladimir Putin: Tổng thống không chỉ ghét báo chí. Ông ấy sợ nó.
Bài viết này dựa trên các thông tin từ Los Angeles Times, được phân phối bởi Tribune Content Agency.
