Một thẩm phán liên bang vừa bác bỏ các vụ án hình sự chống lại cựu Giám Đốc Cục Điều tra Liên bang (FBI) James Comey và Biện Lý New York Letitia James, hai nhân vật được xem là đối thủ chính trị của Tổng Thống Donald Trump. Quyết định này được đưa ra sau khi thẩm phán phát hiện rằng quyền Biện Lý Liên Bang Lindsey Halligan đã được bổ nhiệm một cách bất hợp pháp.
Bộ Tư Pháp Hoa Kỳ đã tuyên bố sẽ kháng cáo ngay lập tức các phán quyết này. Cơ quan này cũng có khả năng tìm cách nộp lại các vụ án, tuy nhiên việc liệu có thể thành công trong việc đảm bảo các cáo trạng mới thông qua một công tố viên khác hay không vẫn còn bỏ ngỏ, cũng như khả năng các cáo trạng mới có thể vượt qua các thách thức pháp lý chắc chắn sẽ xảy ra.
Các bước tiếp theo có thể xảy ra:
Phán quyết đã nói gì?
Vấn đề trọng tâm là cách mà chính quyền Tổng Thống Donald Trump đã gấp rút đưa bà Halligan vào vị trí đứng đầu một trong những văn phòng tinh nhuệ nhất của Bộ Tư Pháp. Bà Halligan, một phụ tá của Tòa Bạch Ốc không có kinh nghiệm trước đó với vai trò công tố viên liên bang, được bổ nhiệm làm quyền Biện Lý Liên Bang vào Tháng Chín sau khi công tố viên kỳ cựu Erik Siebert bị buộc phải rời chức vụ do áp lực từ chính quyền Tổng Thống Donald Trump muốn truy tố ông Comey và bà James.
Thông thường, các Biện Lý Liên Bang, những công tố viên liên bang hàng đầu giám sát các văn phòng Bộ Tư Pháp trên khắp quốc gia, được Tổng Thống đề cử và được Thượng Viện chuẩn thuận. Tuy nhiên, Bộ Trưởng Tư Pháp có thẩm quyền trực tiếp bổ nhiệm các quyền Biện Lý Liên Bang, những người có thể phục vụ trong 120 ngày.
Luật sư của ông Comey và bà James đã lập luận rằng luật chỉ cho phép một cuộc bổ nhiệm tạm thời như vậy. Sau đó, các thẩm phán liên bang trong khu vực có quyền quyết định ai sẽ lấp đầy vị trí trống cho đến khi một Biện Lý Liên Bang được Thượng Viện chuẩn thuận có thể nhậm chức.
Vì bà Halligan đã thay thế một quyền Biện Lý Liên Bang đã phục vụ hơn 120 ngày, các luật sư cho rằng việc bổ nhiệm bà là không hợp lệ và do đó, các cáo trạng mà bà đảm bảo phải bị bác bỏ.
Thẩm phán Tòa án Đặc Trách Liên bang Cameron McGowan Currie đã hoàn toàn đồng ý. Bà Currie, một người được Tổng Thống Bill Clinton bổ nhiệm và được chỉ định xét xử vụ tranh chấp này mặc dù đang làm việc tại South Carolina, không chỉ bác bỏ các vụ án mà còn kết luận rằng bà Halligan đã phục vụ bất hợp pháp trong chức vụ của mình kể từ ngày bà tuyên thệ nhậm chức.
Bộ Tư Pháp có thể kháng cáo?
Có, và Bộ Trưởng Tư Pháp Pam Bondi đã chỉ ra rằng Bộ Tư Pháp sẽ làm điều đó. Bất kỳ kháng cáo nào cũng sẽ được Tòa Phúc Thẩm Liên bang Khu vực 4 tại Richmond, Virginia, xem xét trước. Về mặt lý thuyết, kháng cáo có thể được đưa lên đến Tối Cao Pháp Viện và đặt ra một thử thách hiến pháp mới về thẩm quyền bổ nhiệm của Bộ Tư Pháp.
Điều thú vị là bà Currie đã ám chỉ rằng cách giải thích luật của bà có thể được ít nhất một thành viên bảo thủ hiện tại của Tối Cao Pháp Viện đón nhận. Trong một chú thích, bà đã trích dẫn một bản ghi nhớ pháp lý năm 1986 từ Samuel Alito, lúc đó là Phó Trợ Lý Bộ Trưởng Tư Pháp trong Văn phòng Cố vấn Pháp lý của Bộ Tư Pháp, đã kết luận rằng Bộ Tư Pháp không thể thực hiện một cuộc bổ nhiệm tạm thời khác sau khi giai đoạn 120 ngày đầu tiên hết hạn.
Các vụ án có thể được nộp lại không?
Vì các vụ án đã bị bác bỏ “mà không định kiến” (without prejudice), Bộ Tư Pháp rõ ràng có thể tìm cách đưa ra một cáo trạng mới chống lại bà James bằng cách sử dụng một công tố viên khác có thẩm quyền hợp pháp để trình lên đại bồi thẩm đoàn.
Tuy nhiên, vấn đề trở nên phức tạp hơn nhiều trong trường hợp của ông Comey. Điều này phức tạp bởi thực tế là thời hiệu năm năm — hoặc thời gian giới hạn để nộp cáo trạng — đã hết vào cuối Tháng Chín, chỉ vài ngày sau khi bà Halligan vội vã trình lên đại bồi thẩm đoàn.
Luật liên bang cho phép các công tố viên đưa ra một cáo trạng mới trong vòng sáu tháng kể từ ngày bác bỏ ngay cả sau khi thời hiệu đã hết. Nhưng luật sư của ông Comey cho biết họ sẽ lập luận rằng phán quyết của thẩm phán làm cho cáo trạng “vô hiệu”, và do đó “thời hiệu đã hết và không thể có thêm cáo trạng nào nữa.”
Thẩm phán đã lưu ý trong phán quyết của mình rằng thời hạn đã trôi qua và gợi ý rằng thời hiệu không bị tạm dừng trong trường hợp “cáo trạng không hợp lệ.” Trích dẫn từ một phán quyết trước đó, thẩm phán viết rằng “nếu cáo trạng trước đó vô hiệu, thì không có cơ sở hợp pháp nào để” gia hạn thời hạn.
Dù sao đi nữa, trong cả hai trường hợp, Bộ Tư Pháp sẽ phải thuyết phục một đại bồi thẩm đoàn mới đưa ra các cáo trạng mới, và điều đó có thể khó khăn hơn do sự chú ý gắt gao của công chúng xung quanh các vụ án. Việc truyền thông đưa tin rộng rãi về các cáo buộc và lập luận của bên bào chữa về hành vi không đúng của công tố viên có thể gây khó khăn hơn trong việc tìm kiếm các thành viên đại bồi thẩm đoàn có thể xem xét các vụ án một cách công bằng.
Điều gì sẽ xảy ra với các thách thức khác đối với các cáo trạng?
Hiện tại, những lập luận đó đều trở nên vô nghĩa khi Bộ Tư Pháp nỗ lực cứu vãn các cáo trạng.
Tuy nhiên, trong trường hợp các công tố viên thành công trong việc đưa ra các cáo trạng mới, họ có thể sẽ phải đối phó với một số thách thức tương tự mà ông Comey và bà James đã đưa ra và vẫn đang chờ giải quyết sau các phán quyết hôm thứ Hai. Ông Comey bị cáo buộc nói dối trước Quốc Hội về việc liệu ông có cho phép một cộng sự làm nguồn tin nặc danh cho truyền thông hay không. Bà James bị cáo buộc gian lận ngân hàng và đưa ra các tuyên bố sai sự thật cho một tổ chức tài chính liên quan đến việc mua nhà ở Norfolk, Virginia, vào năm 2020.
Cả hai đều đã nhận là không có tội và đã thúc giục các thẩm phán bác bỏ các cáo trạng của họ với lý do rằng các cuộc truy tố này là trả thù bất hợp pháp và là biểu tượng của một Bộ Tư Pháp đã bị “vũ khí hóa” để truy đuổi các đối thủ của Tổng Thống. Những lập luận đó có lẽ sẽ được khôi phục trong trường hợp có bất kỳ cáo trạng mới nào.
Về phần mình, ông Comey đã thách thức một loạt các bất thường trong việc bà Halligan trình bày trước đại bồi thẩm đoàn sau khi một thẩm phán khác xem xét hồ sơ các thủ tục tố tụng và cho biết ông đã xác định một loạt các sai sót — bao gồm cả việc công tố viên dường như đã gợi ý cho hội đồng rằng ông Comey không có quyền không làm chứng theo Tu chính án thứ Năm tại phiên tòa.
Ông cũng cho biết lời khai mà ông đưa ra trước Ủy Ban Tư Pháp Thượng Viện làm cơ sở cho vụ án hình sự của ông là đúng sự thật và, trong mọi trường hợp, câu hỏi mà ông đang trả lời quá mơ hồ và không rõ ràng đến mức không thể truy tố về tội khai man hợp pháp.
Theo tin từ Associated Press ngày 25/11/2025.
