Bà Sanae Takaichi đã đi vào lịch sử khi trở thành nữ Thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản vào tháng 10. Giờ đây, bà phải quyết định liệu mình có phá vỡ một rào cản khác hay không: điều cấm kỵ phụ nữ bước vào võ đài sumo.
Người chiến thắng Giải đấu Lớn Kyushu vào Chủ Nhật sẽ được trao Cúp Thủ tướng. Một số người tiền nhiệm của bà, bao gồm cả cựu Thủ tướng Junichiro Koizumi, đã từng bước vào võ đài để trao cúp.
Bà Takaichi, một người bảo thủ kiên định ủng hộ các giá trị truyền thống về giới và gia trưởng của Nhật Bản, có thể sẽ không phá vỡ điều cấm kỵ này. Dù sao đi nữa, bà sẽ không phải đối mặt với quyết định bước vào võ đài sumo lần này vì bà sẽ trở về sau Hội nghị Thượng đỉnh Nhóm 20 ở Nam Phi. Cơ hội tiếp theo để bà đưa ra quyết định sẽ đến vào giải đấu Năm Mới tại Tokyo.
Tuy nhiên, cuộc tranh luận về lệnh cấm phụ nữ có lẽ sẽ tiếp tục, một phần không nhỏ bởi vì hiện có một phụ nữ lãnh đạo Nhật Bản. Cũng có những lời chỉ trích rằng lệnh cấm trong sumo và các địa điểm tôn giáo khác đã lỗi thời so với vị thế ngày càng thay đổi của phụ nữ trong xã hội Nhật Bản.
Võ đài sumo chỉ là một phần của cuộc tranh cãi. Ở Nhật Bản, các tín đồ nữ trong nhiều thế kỷ đã bị cấm tham gia một số núi thiêng, các buổi đào tạo tôn giáo, đền thờ, miếu và lễ hội. Theo Naoko Kobayashi, giáo sư Đại học Aichi Gakuin và là chuyên gia về tôn giáo và giới, các địa điểm khác trên thế giới cũng có những điều cấm tương tự, nhưng lệnh cấm ở Nhật Bản bắt nguồn từ niềm tin vào sự “không tinh khiết” của phụ nữ liên quan đến kinh nguyệt và sinh nở, cũng như một số quan điểm Phật giáo kỳ thị phụ nữ.
Lệnh cấm đối với phụ nữ tại các núi thiêng, bao gồm cả Núi Phú Sĩ, và các cơ sở tôn giáo, phần lớn đã được loại bỏ trong những năm qua. Nhưng nó vẫn tồn tại ở một số miếu thờ và lễ hội nhất định. Nhiều lệnh cấm này có từ thời Minh Trị (thế kỷ 19) hoặc muộn hơn, bà Kobayashi cho biết, và điều cấm kỵ này rất khó phá vỡ vì phụ nữ cũng bị loại khỏi việc ra quyết định chính trị và tôn giáo trong nhiều năm.
Nguồn gốc của sumo gắn liền với các nghi lễ của tôn giáo bản địa Thần đạo Nhật Bản, vốn chủ yếu bắt nguồn từ thuyết vật linh và niềm tin rằng hàng ngàn vị thần kami, hay linh hồn, ngự trị trong tự nhiên. Các trận đấu sumo đầu tiên có niên đại 1.500 năm trước như một nghi lễ dâng lên các vị thần kami, với những lời cầu nguyện cho mùa màng bội thu, các điệu múa và các màn trình diễn khác tại các miếu thờ. “Dohyo”, nơi diễn ra sumo, là một vòng tròn cao được làm bằng đất sét đặc biệt, với mép được đánh dấu bằng một vòng rơm ngăn cách khu vực linh thiêng bên trong và thế giới ô uế bên ngoài. Nó bị cấm đối với phụ nữ trong sumo chuyên nghiệp.
Một số chuyên gia cho rằng sumo tuân theo niềm tin Thần đạo về sự không tinh khiết của phụ nữ. Tuy nhiên, Hiệp hội Sumo Nhật Bản đã phủ nhận lệnh cấm phụ nữ dựa trên niềm tin Thần đạo về sự không tinh khiết. “Giải thích này là một sự hiểu lầm,” ông Nobuyoshi Hakkaku, trưởng Hiệp hội, cho biết vào năm 2018. Ông nói rằng các nghi lễ sumo gắn liền với tín ngưỡng dân gian như biết ơn vì mùa màng bội thu và không phải là các nguyên tắc tôn giáo cứng nhắc. “Chúng tôi luôn bác bỏ ý định phân biệt giới tính,” ông Hakkaku nói. “Quy tắc biến dohyo thành một chiến trường nghiêm túc cho nam giới là điều tự nhiên đối với các đô vật, làm cho dohyo trở thành thế giới chỉ có nam giới và (dẫn đến) việc duy trì tục lệ không cho phụ nữ lên đó.”.
Theo ABC News, bà Takaichi không được coi là người ủng hộ nữ quyền. Bà đã ủng hộ các giá trị gia đình gia trưởng và việc giữ cho sự kế vị hoàng gia Nhật Bản chỉ dành cho nam giới. Bà cũng phản đối việc thay đổi luật từ thế kỷ 19 cho phép các cặp vợ chồng có quyền lựa chọn giữ họ riêng biệt. Bà Takaichi đang cố gắng giành lại sự ủng hộ từ các cử tri cánh hữu vốn đã bị thu hút bởi các nhóm dân túy mới nổi trong các cuộc bầu cử gần đây. Nỗ lực trao cúp trong võ đài có thể bị coi là thách thức truyền thống của sumo và gây tổn hại đến hình ảnh của bà trong mắt những cử tri đó. Bà chưa đưa ra bình luận về cách bà sẽ xử lý việc trao cúp, nhưng người phát ngôn hàng đầu của chính phủ bà đã cho biết bà Takaichi không có ý định bước vào võ đài. “Thủ tướng Takaichi có ý định tôn trọng truyền thống văn hóa sumo,” Chánh Văn phòng Nội các Minoru Kihara nói với các phóng viên.
