SACRAMENTO – Một cuộc điều tra gần đây của CalMatters, được ABC News trích dẫn, đã hé lộ những vấn đề nghiêm trọng trong hệ thống luật pháp của California liên quan đến các vụ lái xe dưới ảnh hưởng (DUI), khi tiểu bang này đang chứng kiến sự gia tăng đáng báo động về số ca tử vong liên quan đến rượu bia trên đường.
Câu chuyện đau lòng của bà Masako Saenz, một người mẹ từ Sacramento, minh họa rõ nét tình hình. Bà đã mất con trai 5 tuổi vì một tài xế say rượu tái phạm, và hai thập niên sau, bà cũng qua đời vì bị một tài xế khác có nồng độ cồn gấp đôi giới hạn pháp lý tông phải. Trường hợp của bà Saenz chỉ là một trong hàng ngàn câu chuyện cho thấy sự đảo ngược đáng sợ trong cách California xử lý các vụ DUI.
Mặc dù California từng là nơi khởi nguồn phong trào chống lái xe say rượu hiện đại vào những năm 1980, nhưng trong thập kỷ qua, số ca tử vong liên quan đến rượu bia trên đường đã tăng hơn 50% – một mức tăng gấp đôi so với phần còn lại của đất nước, theo ước tính liên bang.
Cuộc điều tra của CalMatters từ năm 2019 đến đầu năm 2024 đã phân tích các vụ ngộ sát và giết người do xe cộ gây ra trên khắp California, đồng thời xem xét luật DUI của các tiểu bang khác và dữ liệu an toàn giao thông liên bang. Kết quả cho thấy California thường xuyên thất bại trong việc phân biệt giữa những tài xế mắc lỗi nguy hiểm nhưng biết sửa chữa và những người liên tục gây nguy hiểm đến tính mạng người khác. Tình trạng lái xe say rượu hoặc sử dụng chất kích thích đã trở nên phổ biến đến mức nhiều tài xế tái phạm bốn, năm, thậm chí sáu lần. Một trường hợp ở Fresno thậm chí đã bị bắt lần thứ 16.
Những điểm chính từ cuộc điều tra bao gồm:
-
Luật DUI Yếu Kém: California có một trong những luật DUI yếu nhất cả nước, cho phép các tài xế tái phạm tiếp tục lái xe mà ít bị trừng phạt. Ở California, tài xế thường không bị buộc tội trọng tội cho đến khi phạm DUI lần thứ tư trong vòng 10 năm, trừ khi gây thương tích cho ai đó. Trong khi đó, ở một số tiểu bang khác, lần phạm DUI thứ hai đã có thể là trọng tội.
-
Phục Hồi Bằng Lái Nhanh Chóng: Tiểu bang này cấp lại bằng lái cho tài xế say rượu tái phạm nhanh hơn các tiểu bang khác. Tại California, tài xế thường bị tước bằng lái trong ba năm sau lần DUI thứ ba, so với tám năm ở New Jersey, 15 năm ở Nebraska và bị thu vĩnh viễn ở Connecticut. Cuộc điều tra đã tìm thấy những tài xế bị bắt tới sáu lần vẫn có thể có bằng lái ở California.
-
Thiếu Hậu Quả Đến Chết Người: Ngay cả khi tiểu bang tước bằng lái, nhiều tài xế vẫn tiếp tục lái xe trong nhiều năm, nhận thêm vé phạt hoặc phạm DUI mới, với rất ít hậu quả cho đến khi họ gây ra cái chết. Một trong những cách tốt nhất để tránh hình phạt dường như là bỏ qua các phiên tòa.
-
Cái Chết Do DUI Không Được Xem Là Tội Ác Bạo Lực: Các tòa án và nhà lập pháp California không xem cái chết do ngộ sát xe cộ vì say rượu là “trọng tội bạo lực”. Một điểm nghịch lý trong luật tiểu bang là một vụ DUI gây “thương tích nghiêm trọng” lại được coi là trọng tội bạo lực, có nghĩa là một tài xế say rượu làm gãy chân ai đó có thể phải ngồi tù lâu hơn so với khi họ giết người, theo lời các công tố viên.
-
Chậm Chạp Trong Việc Áp Dụng Máy Đo Nồng Độ Cồn Trong Xe: California đã tụt hậu trong việc áp dụng giải pháp đơn giản mà nhiều tiểu bang khác đã thực hiện: máy đo nồng độ cồn trong xe (ignition interlock devices – IIDs). Các thiết bị này yêu cầu tài xế thổi vào để xe khởi động và đã ngăn chặn hơn 30,500 lần cố gắng lái xe dưới ảnh hưởng chỉ riêng trong năm 2023. Tuy nhiên, không giống như hầu hết các tiểu bang, California không yêu cầu tài xế phạm lỗi lần đầu phải sử dụng IIDs. Tổ chức MADD đã chấm California điểm “F” trong báo cáo quốc gia năm 2022 về luật IID của các tiểu bang. Ngay cả đối với tài xế tái phạm, luật yêu cầu sử dụng IIDs cũng không được thực thi nghiêm túc.
Bất chấp số người chết ngày càng tăng, các nhà lãnh đạo tiểu bang dường như ít quan tâm đến việc giải quyết vấn đề này. Ông Jerry Hill, cựu Thượng nghị sĩ tiểu bang, người đã viết luật hiện hành, bày tỏ thất vọng về cách tiếp cận “mềm mỏng” đối với DUI, nơi các nhà lập pháp lo lắng nhiều hơn về việc gây bất tiện cho tài xế thay vì ngăn chặn cái chết.
Dữ liệu tiểu bang nhấn mạnh mối đe dọa này: phần lớn các vụ tai nạn DUI gây chết người và thương tích ở California đều liên quan đến các tài xế đã từng phạm DUI trước đó. Trường hợp của Melanie Sandoval, với 16 lần phạm DUI, là một minh chứng rõ ràng cho sự thất bại của hệ thống. Ông Kevin Bohnstedt, một phi công hải quân về hưu, người đã bị Sandoval tông xe, cho rằng chính quyền có trách nhiệm ngăn chặn những thảm kịch này. “Nếu điều đó xảy ra, ông nói, tiểu bang – các nhà lập pháp, cơ quan thực thi pháp luật, các tòa án – sẽ mang tội máu.”
Thông tin từ CalMatters và ABC News.
