CAIRO — Hàng chục phụ nữ mang thai ở Sudan đang liều mạng sống của mình và các em bé chưa chào đời để tháo chạy khỏi El-Fasher, một thành phố bị lực lượng bán quân sự Lực lượng Hỗ trợ Nhanh (RSF) chiếm đóng, nơi mà các cơ sở y tế đã sụp đổ và tình hình nhân đạo ngày càng tồi tệ.
Nadra Mohamed Ahmed, 21 tuổi, khi mang thai bảy tháng, đã phải vượt quãng đường gần 40 cây số (25 dặm) qua những con đường nguy hiểm, cùng với hai con nhỏ, để tìm nơi trú ẩn an toàn. Cô Ahmed kể lại từ lều của mình tại trại tị nạn đông đúc ở thị trấn al-Dabbah, phía bắc Sudan: “Khi đến đây, tôi đã mất rất nhiều máu. Tôi được đưa vào phòng chăm sóc đặc biệt (ICU) vài ngày và phải truyền máu.”
Cô Ahmed đã trốn khỏi El-Fasher hai tháng trước khi thành phố này rơi vào tay RSF, lực lượng đã giao tranh với quân đội Sudan hơn hai năm qua. Theo Tasneem Al-Amin từ Mạng lưới Bác sĩ Sudan, hơn 140 phụ nữ mang thai đã đến các trại tị nạn ở al-Dabbah kể từ khi El-Fasher thất thủ vào tháng trước. Nhiều người trong số họ phải chịu đựng các biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt là xuất huyết, đôi khi dẫn đến sẩy thai.
Mang con gái 4 tuổi trên lưng và nắm tay con trai 6 tuổi, cô Ahmed đã đi bộ một phần trong hành trình 14 ngày của mình mà không có chồng, người đã mất tích ngay trước khi cô trốn thoát. Cô phải nghỉ lại ở hai ngôi làng gần đó cho đến khi tìm được phương tiện di chuyển đến al-Dabbah, một thị trấn cách El-Fasher khoảng 1.300 cây số (840 dặm) về phía đông bắc. Cô kể: “Tôi rất kiệt sức trong suốt hành trình. Tôi mang một đứa trẻ trên lưng và một đứa khác trong bụng. Chúng tôi không có gì để ăn hoặc uống.”
Cô Ahmed là một trong số rất nhiều phụ nữ mang thai ở Sudan đang phải vật lộn để hoàn thành thai kỳ và sinh ra những em bé khỏe mạnh. Theo các cơ quan Liên Hiệp Quốc (LHQ), 80% các cơ sở y tế ở những vùng bị chiến tranh tàn phá đã sụp đổ. Tuần trước, bà Anna Mutavati, Giám đốc khu vực Đông và Nam Phi của LHQ về phụ nữ, cho biết phụ nữ Sudan buộc phải sinh con trên đường phố.
Tổ chức nhân đạo Bác sĩ Không Biên giới (Médecins Sans Frontières – MSF) cũng từng báo cáo rằng phụ nữ mang thai ở Darfur phải thực hiện “một hành trình kinh hoàng” đi bộ qua những con đường nguy hiểm để tìm kiếm sự chăm sóc y tế tại vài cơ sở còn lại, điều này thường dẫn đến các biến chứng khi sinh, sẩy thai hoặc tử vong. “Khi còn ở El-Fasher, tôi không thể tiếp cận bất kỳ cơ sở y tế nào. Mãi cho đến khi tôi đến al-Dabbah này, tôi mới gặp được các bác sĩ,” cô Ahmed chia sẻ. Cô Ahmed đã chạy trốn khỏi El-Fasher ngay sau khi một quả đạn của RSF bắn trúng nhà cô và giết chết chị gái cô.
Tháng trước, lực lượng RSF đã càn quét El-Fasher, sau hơn 500 ngày vây hãm. Nhóm bán quân sự này đã đi từng nhà, giết hại dân thường và thực hiện các vụ tấn công tình dục, theo các cơ quan cứu trợ và nhân chứng. RSF cũng tấn công Bệnh viện Sản khoa Saudi, cơ sở y tế cuối cùng còn hoạt động ở El-Fasher, được cho là đã giết chết 460 bệnh nhân và người đi kèm. Vụ tấn công này khiến hơn 6.000 phụ nữ mang thai không được tiếp cận dịch vụ chăm sóc sản khoa cứu mạng, theo LHQ. Cuộc càn quét đã buộc hàng chục ngàn người phải rời bỏ nhà cửa, bắt đầu một hành trình nguy hiểm với hy vọng đến được các trại tị nạn.
Rasha Ahmed, một phụ nữ mang thai tám tháng, gần đây đã đến Tawila, một thị trấn cách El-Fasher khoảng 60 cây số (35 dặm) về phía tây. Cô nói với Ủy ban Chữ thập đỏ Quốc tế rằng cô không có ai để nuôi mình và các con, vì chồng cô đã mất tích sau khi một quả đạn pháo bắn trúng nhà họ ở El-Fasher. Cô Ahmed cho biết thêm rằng RSF đã tịch thu tài sản của người dân và ném chúng ra đường, buộc họ phải chạy trốn mà không có gì. “Họ không cho phép chúng tôi mang theo bất cứ thứ gì – ngay cả ga trải giường hay chăn,” cô nói.
Tình trạng suy dinh dưỡng cũng đang hoành hành trong số phụ nữ mang thai và đang cho con bú tại một quốc gia nơi tỷ lệ mất an ninh lương thực vẫn đang gia tăng. Theo Tim Shenk, một cán bộ truyền thông của Doctors Without Borders, tỷ lệ suy dinh dưỡng cấp tính toàn cầu trong số 66 phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú được khám khi đến Tawila từ ngày 27 tháng 10 đến ngày 3 tháng 11 là 60%. Trên khắp quốc gia Đông Phi này, gần 74% phụ nữ không đáp ứng được mức độ đa dạng dinh dưỡng tối thiểu, điều này hạn chế lượng chất dinh dưỡng họ hấp thụ, và do đó ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và con. Phụ nữ được cho là phải tìm kiếm lá và quả dại để nấu súp, điều này khiến họ gặp thêm rủi ro bạo lực, bao gồm bắt cóc và tấn công tình dục, theo LHQ.
Cuộc chiến giữa RSF và quân đội Sudan bắt đầu vào năm 2023, khi căng thẳng bùng phát giữa hai cựu đồng minh được cho là sẽ giám sát quá trình chuyển đổi dân chủ sau cuộc nổi dậy năm 2019. Cuộc giao tranh đã giết chết ít nhất 40.000 người, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), và khiến 12 triệu người phải di tản. Các nhóm viện trợ cho rằng số người chết thực tế có thể cao hơn nhiều.
Tin từ ABC News và Associated Press ngày 18 tháng 11 năm 2025.
