Thành phố Hiroshima, nơi Hoa Kỳ từng thả quả bom nguyên tử đầu tiên vào cuối Thế chiến II, đang kỷ niệm ngày tròn 80 năm sự kiện bi thương này, giữa lúc các xung đột quân sự toàn cầu làm dấy lên lo ngại về chiến tranh hạt nhân.
Vào mỗi buổi sáng, tiếng chuông lại vang lên khắp Hiroshima vào đúng 8 giờ 15 phút, đánh dấu khoảnh khắc ngày 6 tháng 8 năm 1945, khi máy bay B-29 của Hoa Kỳ thả quả bom nguyên tử đầu tiên xuống thành phố, cướp đi sinh mạng của khoảng 70.000 người ngay lập tức.
Trong buổi lễ tưởng niệm, thành phố đã dành một phút mặc niệm để tưởng nhớ những cái chết và sự tàn phá trên diện rộng do quả bom nặng 10.000 pound gây ra, tạo ra một đám mây hình nấm khổng lồ vươn cao hơn 60.000 feet.
Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba phát biểu: “Nhiệm vụ của chúng ta là truyền đạt thực tế của các vụ đánh bom nguyên tử không chỉ cho người dân Nhật Bản mà còn cho người dân trên toàn thế giới.”
Quả bom ban đầu nhắm vào một cây cầu hình chữ T, nhưng thay vào đó lại lệch hướng về phía một phòng triển lãm với mái vòm đặc trưng. Sau vụ nổ, đây là tòa nhà duy nhất còn đứng vững trong bán kính 1 dặm.
Vụ nổ đã tạo ra một cơn lốc lửa và sức mạnh, thiêu rụi hàng ngàn người. Sau đó là cơn mưa đen phóng xạ, rơi xuống thành phố, âm thầm gây bệnh cho vô số người khác.
Bà Teruko Yahata, 8 tuổi vào thời điểm đó, cho biết bà vẫn còn vết sẹo trên trán do bị sức ép của vụ nổ hất tung. Bà cùng gia đình đã tìm nơi trú ẩn dưới chăn, sợ hãi trước một quả bom khác.
“Tôi không thực sự hiểu cái chết có nghĩa là gì,” bà Yahata chia sẻ, “nhưng cảm giác ấm áp khi chúng tôi cùng chết… Tôi vẫn còn nhớ cho đến ngày nay.”
Ba ngày sau vụ đánh bom Hiroshima, Hoa Kỳ đã thả một quả bom nguyên tử thứ hai xuống Nagasaki, giết chết thêm 40.000 người. Hầu hết các nhà sử học cho rằng những vụ đánh bom chưa từng có này đã thúc đẩy sự đầu hàng của Nhật Bản, kết thúc Thế chiến II, nhưng đổi lại là cái giá của gần 250.000 sinh mạng.
Từ đống tro tàn, Hiroshima đã được xây dựng lại thành một thành phố sầm uất với hơn một triệu dân, thu hút du khách từ khắp nơi trên thế giới. Gần tâm chấn vụ nổ, nơi quả bom phát nổ ở độ cao khoảng 2.000 feet, là công viên tưởng niệm hòa bình và bảo tàng với mái vòm nguyên tử mang tính biểu tượng.
Tuy nhiên, vụ đánh bom vẫn còn ám ảnh những người sống sót ở Hiroshima, được gọi là hibakusha, hay “những người bị ảnh hưởng bởi bom”. Với độ tuổi trung bình hơn 86, họ đã trải qua phần lớn cuộc đời mình vật lộn với bệnh tật, trầm cảm và sự phân biệt đối xử.
Ông Kunihiko Iida, 83 tuổi, người mà cha bị giết trong chiến tranh và mẹ cùng chị gái qua đời ngay sau vụ đánh bom, đã vượt qua dự đoán rằng ông sẽ không sống quá 20 tuổi. Ông nói rằng những người cho rằng các cuộc tấn công vào Hiroshima và Nagasaki đã cứu sống nhiều người “không biết thực tế của bom hạt nhân.”
Nhóm Nihon Hidankyo, một tổ chức của những người sống sót sau vụ đánh bom nguyên tử, đã được trao giải Nobel Hòa bình vào năm ngoái. Ông Toshiyuki Mimaki, đồng chủ tịch của nhóm, là một trong những người ủng hộ giải trừ vũ khí hạt nhân và đảm bảo rằng Hiroshima không bị lãng quên hay lặp lại.
Ông Mimaki cảnh báo: “Chúng ta đang ở trong một tình huống rất nguy hiểm với Nga, Ukraine, Israel, Iran. Ngay cả một quả bom hạt nhân duy nhất cũng sẽ là thảm họa.”
Theo Chiến dịch Quốc tế Cấm vũ khí Hạt nhân (ICAN), chín quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân trên thế giới đã chi hơn 100 tỷ đô la cho vũ khí hạt nhân trong năm qua, tăng 11% so với năm trước. Sự gia tăng chi tiêu này trái ngược với thái độ của công chúng đối với vũ khí hạt nhân. Một cuộc khảo sát của Pew Research Center cho thấy 69% người Mỹ tin rằng sự phát triển của vũ khí hạt nhân đã khiến thế giới trở nên kém an toàn hơn.
Gần 70% những người sống sót sau vụ đánh bom nguyên tử ở Nhật Bản tin rằng vũ khí hạt nhân có thể được sử dụng một lần nữa, theo một cuộc thăm dò của hãng tin Kyodo News. Bà Setsuko Thurlow, 93 tuổi, người sống sót sau vụ đánh bom, đã mất 10 người thân trong sự kiện này. Bà đã dành cả đời mình để vận động cho việc giải trừ vũ khí hạt nhân và đã chấp nhận giải Nobel Hòa bình năm 2017 thay mặt cho ICAN.
Bà Thurlow kêu gọi các nhà lãnh đạo thế giới: “Hãy dừng lại và đến bàn đàm phán. Ngoại giao cần được chú trọng hơn. Không phải là vũ khí hạt nhân, mà là ngoại giao, trao đổi lời nói và ý tưởng.”
Số lượng hibakusha đang giảm dần, làm dấy lên lo ngại rằng ký ức sống động về các vụ đánh bom Hiroshima và Nagasaki sẽ sớm biến mất. Trách nhiệm ghi nhớ đang được các bạn trẻ đảm nhận, như Shun Sasaki, 12 tuổi, người đã hướng dẫn du khách nước ngoài tham quan Công viên Tưởng niệm Hòa bình Hiroshima miễn phí từ khi mới 7 tuổi.
Sasaki chia sẻ: “Điều đáng sợ nhất có thể xảy ra trong tương lai là quên đi những gì đã xảy ra từ rất lâu rồi.”
Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị gia tăng và chi tiêu cho vũ khí hạt nhân tiếp tục tăng, lời cảnh báo của những người sống sót Hiroshima càng trở nên cấp thiết, nhắc nhở thế giới về những hậu quả khủng khiếp của chiến tranh hạt nhân, theo tin từ NBC News.
