Kỷ niệm 20 năm sau khi Bão Rita đổ bộ, nhà khí tượng trưởng Anthony Yanez của KPRC Click2Houston đã nhìn lại cơn bão lịch sử này, phân tích những tiến bộ trong công nghệ dự báo và cách hành vi của con người khi đối mặt với căng thẳng thay đổi như thế nào.
Hồi tưởng về năm 2005, chỉ vài tuần sau khi Bão Katrina tàn phá New Orleans, một cơn bão khổng lồ khác là Rita đã hình thành trên Vịnh America. Cơn bão này thậm chí còn mạnh hơn Katrina, đạt tốc độ gió 180 dặm/giờ vào ngày 21 tháng 9 năm 2005, trở thành cơn bão mạnh nhất từng được ghi nhận tại Vịnh America vào thời điểm đó và đe dọa Houston.
Cách đây hai thập niên, việc theo dõi bão rất khác biệt. Các công cụ hiện đại như bản đồ dự báo đa mô hình (spaghetti plots) hay so sánh các dự báo từ Mỹ và Châu Âu chưa hề tồn tại. Khi đó, biểu đồ dự báo hình nón của Trung Tâm Bão Quốc Gia (National Hurricane Center – NHC) là công cụ duy nhất. Tuy nhiên, nhiều người không hiểu rõ ý nghĩa của biểu đồ này, thường chỉ tập trung vào đường trung tâm dự báo, khiến họ lầm tưởng đó là đường đi cố định của bão. Thực tế, đường trung tâm chỉ là dự báo, và cơn bão có thể đổ bộ ở bất cứ đâu trong khu vực hình nón, từ Corpus Christi đến Lafayette, Louisiana.
Việc hiểu sai thông tin đã gây ra sự hoảng loạn. Hàng triệu người dân, không chỉ ở các khu vực bắt buộc di tản mà cả những nơi ngoài vùng nguy hiểm, cũng đổ xô rời khỏi nhà. Theo KPRC Click2Houston, đã có 1.5 triệu người ngoài vùng sơ tán tham gia di tản, chiếm hơn một nửa tổng số người rời đi. Nhiều gia đình di tản bằng nhiều xe, dẫn đến tình trạng kẹt xe kéo dài hàng giờ, gây ra cảnh hỗn loạn và nhiều người bị mắc kẹt trên đường.
Điều đáng lưu ý là mặc dù tình trạng kẹt xe diễn ra kinh hoàng, nhưng vào ngày trước khi Bão Rita đổ bộ, các con đường đã hoàn toàn trống rỗng, cho thấy mọi người đã kịp thời rời đi.
Sau Rita, một bài học quan trọng đã được rút ra và áp dụng thành công khi Bão Ike đe dọa Houston ba năm sau đó: “chạy khỏi nước, ẩn nấp khỏi gió”. Hầu hết những người sống ngoài khu vực phải di tản đã ở lại. Ông Yanez khuyên rằng nếu sống trong vùng sơ tán được lệnh, hãy tuân thủ; còn nếu ở ngoài vùng sơ tán, quyết định di tản nên dựa trên nhu cầu cá nhân của gia đình, đặc biệt là những người có nhu cầu y tế đặc biệt. Bài học từ Bão Rita đã góp phần định hình các chính sách và phản ứng ứng phó với thiên tai trong tương lai.
