Vào ngày 8 tháng 11 năm 1895, nhà vật lý người Đức Wilhelm Conrad Röntgen (1845-1923) đã trở thành người đầu tiên quan sát được tia X. Đây là một bước tiến khoa học quan trọng, mang lại lợi ích to lớn cho nhiều lĩnh vực, đặc biệt là y học, giúp nhìn thấy những gì vô hình.
Khám phá của ông xảy ra một cách tình cờ trong phòng thí nghiệm ở Würzburg, Đức, khi ông đang thử nghiệm liệu tia cathode có thể xuyên qua thủy tinh hay không. Ông nhận thấy một ánh sáng phát ra từ một màn hình phủ hóa chất gần đó. Röntgen gọi những tia gây ra ánh sáng này là tia X vì bản chất bí ẩn của chúng.
Tia X là sóng năng lượng điện từ, hoạt động tương tự như tia sáng nhưng có bước sóng ngắn hơn tia sáng khoảng 1.000 lần. Röntgen đã dành thời gian trong phòng thí nghiệm để tiến hành hàng loạt thí nghiệm nhằm hiểu rõ hơn về khám phá của mình. Ông nhận thấy tia X có thể xuyên qua da thịt con người nhưng không xuyên qua được các vật liệu có mật độ cao hơn như xương hoặc chì, và chúng có thể được chụp ảnh.
Khám phá của Röntgen được xem là một phép màu y học, và tia X nhanh chóng trở thành một công cụ chẩn đoán quan trọng. Lần đầu tiên, các bác sĩ có thể nhìn vào bên trong cơ thể người mà không cần phẫu thuật. Vào năm 1897, tia X lần đầu tiên được sử dụng trên chiến trường trong cuộc chiến tranh Balkan để tìm đạn và xương gãy cho bệnh nhân.
Các nhà khoa học nhanh chóng nhận ra lợi ích của tia X, nhưng lại chậm hơn trong việc nhận thức về tác hại của bức xạ. Ban đầu, người ta tin rằng tia X đi qua da thịt một cách vô hại như ánh sáng. Tuy nhiên, chỉ vài năm sau, các nhà nghiên cứu bắt đầu báo cáo về các trường hợp bỏng và tổn thương da sau khi tiếp xúc với tia X. Đến năm 1904, trợ lý của Thomas Edison, Clarence Dally, người đã làm việc nhiều với tia X, đã qua đời vì ung thư da. Cái chết của Dally khiến một số nhà khoa học bắt đầu xem xét nghiêm túc hơn về rủi ro của bức xạ, mặc dù chúng vẫn chưa được hiểu đầy đủ.
Trên thực tế, trong những năm 1930, 40 và 50, nhiều cửa hàng giày ở Mỹ đã trang bị máy đo huỳnh quang soi chân bằng tia X để khách hàng có thể nhìn thấy xương bàn chân của mình. Mãi đến những năm 1950, hoạt động này mới được xác định là tiềm ẩn rủi ro.
Wilhelm Röntgen đã nhận được nhiều giải thưởng cho công trình của mình, bao gồm cả Giải Nobel Vật lý đầu tiên vào năm 1901. Tuy nhiên, ông vẫn giữ thái độ khiêm tốn và không bao giờ cố gắng xin bằng sáng chế cho khám phá của mình. Ngày nay, công nghệ tia X được sử dụng rộng rãi trong y học, phân tích vật liệu và các thiết bị như máy quét an ninh tại sân bay.
Bài viết được biên tập dựa trên thông tin từ HISTORY.com.
