Một thế kỷ sau khi John T. Scopes, một giáo viên trung học, bị kết án vì dạy thuyết tiến hóa của loài người, những dư âm của vụ án “Monkey Trial” năm 1925 vẫn còn vang vọng khắp nước Mỹ, làm nổi bật sự căng thẳng kéo dài giữa khoa học và tôn giáo trong môi trường giáo dục.
Vụ án này, với sự đối đầu giữa luật sư bào chữa vô thần nổi tiếng Clarence Darrow và chính trị gia theo chủ nghĩa fundamentalist William Jennings Bryan, đã trở thành một hiện tượng thu hút sự chú ý của cả quốc gia. Ngày nay, các đạo luật mới yêu cầu trưng bày Mười Điều Răn trong lớp học công lập đang đối mặt với những thách thức pháp lý. Trong bối cảnh Tòa án Tối cao ngày càng nghiêng về phe bảo thủ, có một làn sóng vận động mạnh mẽ nhằm đưa nhiều yếu tố tôn giáo, đặc biệt là Cơ Đốc giáo, vào hệ thống giáo dục công lập. Các nhà ủng hộ đa dạng tôn giáo và sự tách biệt giữa nhà thờ và nhà nước đang phản ứng mạnh mẽ tại các thủ phủ, tòa án và không gian công cộng.
Theo AP, Robert Tuttle, giáo sư luật và tôn giáo tại Đại học George Washington, cho biết: “Chúng tôi phải chiến đấu gần như hàng ngày.” Những nỗ lực này, theo ông Tuttle, bắt nguồn từ cảm giác đe dọa của một bộ phận người Mỹ da trắng theo Cơ Đốc giáo, những người cho rằng vị thế thống trị của họ trong chính trị và văn hóa đang bị xói mòn bởi chủ nghĩa thế tục hoặc đa văn hóa. Những ví dụ gần đây bao gồm việc đưa thêm các tuyên úy và Kinh Thánh vào lớp học, thiết lập thời gian cầu nguyện chỉ định trong ngày học, và mở rộng các chương trình học bổng có thể sử dụng tại các trường tôn giáo.
Trong vụ án Scopes năm xưa, bồi thẩm đoàn đã kết tội Scopes vi phạm Đạo luật Butler của Tennessee, tội “dạy bất kỳ thuyết nào phủ nhận câu chuyện về Sự Sáng tạo Thần thánh của con người như Kinh Thánh đã dạy”. Một trăm năm sau, vai trò của tôn giáo trong trường công lập vẫn là chủ đề tranh luận gay gắt.
Daniel Mach, Giám đốc chương trình Tự do Tôn giáo và Niềm tin của ACLU, nhìn thấy một sợi dây liên kết từ năm 1925 đến hiện tại, mà ông mô tả là một cuộc tấn công vào sự tách biệt giữa nhà thờ và nhà nước. “Có những người muốn sử dụng bộ máy của nhà nước – và đặc biệt là trường học công lập của chúng ta – để áp đặt niềm tin tôn giáo của họ lên tất cả mọi người khác,” Mach nói. “Sự đảm bảo hiến định về sự tách biệt giữa nhà thờ và nhà nước đã phục vụ chúng ta rất tốt với tư cách là một quốc gia trong nhiều năm. Và đơn giản là không có lý do gì để quay ngược kim đồng hồ vào lúc này.”
Mặc dù ACLU đã thua kiện trong vụ Scopes, nhưng phải hơn 40 năm sau, Tòa án Tối cao mới bác bỏ lệnh cấm giảng dạy về thuyết tiến hóa. Tuy nhiên, vụ án năm 1925 đã giáng một đòn mạnh vào danh tiếng của William Jennings Bryan, người qua đời chỉ vài ngày sau khi vụ án kết thúc. Vụ án này, dù chỉ là một màn kịch pháp lý ngắn ngủi, đã làm bùng phát những chia rẽ xã hội sâu sắc, khiến những người bảo thủ và tín đồ fundamentalist cảm thấy bị giới tinh hoa bảo thủ ở Bờ Đông chế giễu.
Giáo sư Suzanne Rosenblith, chuyên gia về tôn giáo trong giáo dục công tại Đại học Buffalo, cho rằng làn sóng các vụ kiện pháp lý hiện nay chủ yếu là sự căng thẳng trong Tu chính án thứ nhất. Bà nói thêm: “Bài học rút ra từ 100 năm qua là nước Mỹ vẫn là một nền dân chủ đa nguyên và cần được tiếp cận như vậy. Tất cả các bên sẽ có lúc thắng lúc thua. Nhưng làm thế nào để chúng ta đối xử với nhau, đặc biệt là những người mà chúng ta không đồng ý về những vấn đề quan trọng này, làm thế nào để chúng ta đối xử với nhau một cách nghiêm túc hơn?” Bài viết này được tổng hợp từ tin của Associated Press.
