LESBOS, Hy Lạp – Amena Namjoyan, cùng chồng và con nhỏ trốn chạy khỏi Iran, đã đến một bãi biển đầy đá sỏi ở hòn đảo phía đông Hy Lạp này, cùng với hàng trăm ngàn người khác. Trong nhiều tháng, sự xuất hiện của họ đã gây khó khăn cho Lesbos. Thuyền bè tan nát, ngư dân lặn xuống cứu người khỏi chết đuối, và những người bà địa phương cho những đứa trẻ mới đến bú sữa bình.
Namjoyan đã trải qua nhiều tháng trong một trại tị nạn quá đông đúc. Cô học tiếng Hy Lạp. Cô phải vật lộn với bệnh tật và trầm cảm khi cuộc hôn nhân tan vỡ. Cô đã cố gắng bắt đầu một cuộc sống mới ở Đức nhưng cuối cùng đã trở lại Lesbos, hòn đảo đầu tiên dang tay đón nhận cô. Ngày nay, cô làm việc tại một nhà hàng, chuẩn bị các món ăn Iran mà người dân địa phương rất thích, ngay cả khi họ khó phát âm tên món ăn. Đứa con thứ hai của cô nói với cô: “Con là người Hy Lạp.”
“Hy Lạp gần gũi với văn hóa của tôi, và tôi cảm thấy tốt ở đây,” Namjoyan nói. “Tôi tự hào về bản thân mình.”
Năm 2015, hơn 1 triệu người di cư và tị nạn đã đến châu Âu – phần lớn bằng đường biển, đổ bộ vào Lesbos, nơi bờ biển phía bắc chỉ cách Thổ Nhĩ Kỳ 10 km (6 dặm). Dòng người ồ ạt gồm đàn ông, phụ nữ và trẻ em chạy trốn chiến tranh và nghèo đói đã gây ra một cuộc khủng hoảng nhân đạo làm rung chuyển Liên minh châu Âu đến tận gốc rễ. Một thập kỷ sau, những dư âm vẫn còn vang vọng trên hòn đảo và hơn thế nữa.
Đối với nhiều người, Hy Lạp là một địa điểm trung chuyển. Họ tiếp tục đến bắc và tây Âu. Nhiều người xin tị nạn đã được cấp quy chế bảo vệ quốc tế; hàng ngàn người trở thành công dân châu Âu. Vô số người khác bị từ chối, phải sống mòn mỏi trong các trại di cư hoặc sống trên đường phố trong nhiều năm. Một số trở về quê hương của họ. Những người khác bị trục xuất khỏi Liên minh châu Âu.
Đối với Namjoyan, Lesbos là một nơi chào đón – nhiều người dân trên đảo có chung dòng máu tị nạn, và việc cô nói được ngôn ngữ của họ cũng giúp ích. Nhưng chính sách di cư ở Hy Lạp, giống như phần lớn châu Âu, đã chuyển sang hướng răn đe trong thập kỷ kể từ cuộc khủng hoảng. Số lượng người đến bất hợp pháp đã giảm đi rất nhiều. Các quan chức và chính trị gia vẫn khẳng định rằng cần phải có biên giới mạnh mẽ. Các nhà phê bình nói rằng việc thực thi đã đi quá xa và vi phạm các quyền và giá trị cơ bản của EU.
Theo nguồn tin từ Associated Press, ngày nay, các nỗ lực về di cư tập trung vào an ninh và giám sát biên giới. Ủy ban châu Âu trong năm nay đã bật đèn xanh cho việc thành lập các trung tâm “trả lại” – một cách nói hoa mỹ cho các trung tâm trục xuất – dành cho những người xin tị nạn bị từ chối.
Năm ngoái, các quốc gia EU đã thông qua một hiệp ước về di cư và tị nạn, trong đó đưa ra các quy tắc chung cho 27 quốc gia thành viên về sàng lọc, tị nạn, giam giữ và trục xuất những người cố gắng nhập cảnh trái phép.
Efi Latsoudi, người điều hành một mạng lưới giúp người di cư học tiếng Hy Lạp và tìm việc làm, hy vọng truyền thống giúp đỡ những người ngoài cuộc gặp khó khăn của Lesbos sẽ tồn tại lâu hơn các chính sách quốc gia.
